Versies vergeleken

Oude versie 10

changes.mady.by.user Tessa Jacobs

Opgeslagen op

in vergelijking met

Nieuwe versie 11

changes.mady.by.user Tessa Jacobs

Opgeslagen op

Sleutel

  • Deze regel is toegevoegd.
  • Deze regel is verwijderd.
  • Formattering is gewijzigd.

Geschikt voor

Hout is toepasbaar bij (opfok)zeugen, gespeende biggen, vleesvarkens en beren.

Omschrijving materiaal

Hout kan in allerlei soorten, maten en vormen aangeboden worden, waarbij er onderscheid wordt gemaakt tussen zacht hout van bijvoorbeeld hout van wilgen, naaldbomen of berken en hardhout, van bijvoorbeeld eik, berk, appel of perenbomen.

Naast de vorm (dikte van het hout dat wel/niet goed in de bek van het varken past) is ook de versheid van belang (vers snoeihout versus gedroogd hout van de bouwmarkt of uit pellets). Bij vers snoeihout is het voor varkens interessant als de schors er nog aan zit, omdat dit extra uitdaging geeft. Hout kan gebruikt worden om in te bijten (stuk maken) of als speelmateriaal wat met de snuit bijvoorbeeld omhoog geworpen kan worden (de zogenaamde hevelbalk).

Er zijn voor hout diverse bevestigingsmaterialen op de markt, zoals metalen of kunststof houders/kokers. Hout kan ook aan een ketting opgehangen worden.

Voordelen

  • Vers zacht hout van geschikte dimensie voor het varken om in te bijten, kan aan de meeste diercriteria voldoen (uitgezonderd wroeten) en heeft de potentie om staartbijten te verminderen. Het moet wel regelmatig vervangen worden om aantrekkelijk te blijven..

  • Hout is relatief eenvoudig toepasbaar.

  • Kosten en arbeid zijn gering. Hout dient wel tussentijds en na elke ronde vervangen te worden, maar dit kan relatief makkelijk.

Nadelen

  • Hardhout is in feite nagenoeg ongeschikt als hokverrijkingsmateriaal.

  • Hout komt niet of nauwelijks tegemoet aan de wroetbehoefte.

  • Voor hard hout geldt dat aan geen enkel diercriterium wordt voldaan, of hooguit in beperkte mate. Hard hout heeft daarmee nauwelijks een verrijkend effect. En als het gaat splinteren is het nadelig voor de diergezondheid.

  • Hout dat kan splinteren brengt gezondheidsrisico’s voor de varkens met zich mee.

  • Hard hout geeft geen verzadigingsgevoel of een betere darmgezondheid. Vers snoeihout heeft dit wel in enige mate.

  • Delen van het hout, snoeihout of takken kunnen, als ze door de varkens worden afgebroken of verplaatst, in de mestput terecht komen en deze verstoppen.

Aanwijzingen & Aandachtspunten

Plaats in het hok

Uitvouwen
titleToelichting

Om bevuiling met mest en urine te voorkomen dient het hout opgehangen te worden of in een soort koker of houder geplaatst te worden. Het hout wordt bij voorkeur (niet te hoog) opgehangen of bevestigd op een plek waar de dieren niet mesten of rusten.

Wanneer het los op de vloer ligt dan het gemakkelijker bevuild en minder interessant of bekneld raken, bijv. onder de voerbak.

Beschikbaar en bereikbaar

Uitvouwen
titleToelichting

Ophanghoogte van het hout is zodanig dat deze voor de dieren gemakkelijk bereikbaar is. Dit betekent dat de ophanghoogte is afgestemd op de kleinste dieren in het hok (bij opleg) en niet hoger is dan snuithoogte bij een varken dat normaal staat. De bouw van een varken zorgt ervoor dat de kop niet makkelijk hoog opgetild kan worden.

Aantrekkelijkheid en gebruik van hout wordt verder bepaald door:

Wijze van bevestigen: Varkens vertonen meer interactie met horizontaal opgehangen hout dan hout dat verticaal of in een hoek van 45 graden is opgehangen [bron 1]. Door een horizontale positie kunnen meerdere varkens gelijktijdig met hout bezig zijn.

Hardheid van het hout: Hoe harder het hout hoe minder aantrekkelijk voor de varkens. Ook geldt hoe zachter het hout hoe vaker het hout aangevuld dient te worden [bron 2].

🗸 Dikte van het hout: In een houten balk van 8 x 8 cm kunnen gespeende biggen moeilijk bijten, voor oudere vleesvarkens is 8 x 8 cm prima bijtbaar [bron 3].

🗸 Type hout: Het hout wat toegepast wordt mag niet splinteren in verband met beschadigingen in bek, keel of maagdarm kanaal.

🗸 Versheid van het hout: Vers/jong hout is smakelijker en geuriger dan gedroogd/ouder hout.

inspringing { } ●  Uit oogpunt van hygiëne dient het hout na elke ronde vervangen te worden. Hout kan immers niet goed gereinigd en gedesinfecteerd worden.

inspringing { }●  Ook als hout naar mest/urine of ammoniak ruikt is het niet meer aantrekkelijk voor de varkens en dient het vervangen te worden.

🗸 Aantal takken, in geval van snoeihout: Een bos takken houdt de interesse van varkens langer vast dan slechts 1 tak [bron 4].

Diercriteria

Vers zacht hout heeft de potentie om staartbijten te verminderen [bron 1, bron 5]: dit hangt af van de mate waarin de eigenschappen van vers hout aansluiten bij de diercriteria. Hard hout heeft deze potentie niet: eigenschappen van hard hout sluiten onvoldoende aan bij de diercriteria.

Bezigheid

Uitvouwen
titleToelichting

De bezigheid met harde houtsoorten is vaak minder dan met zachte houtsoorten. Zacht hout is makkelijker kapot te maken; varkens trekken stukjes hout en/of bast los. Jong zacht hout is daarnaast ook geuriger en daarmee aantrekkelijker.

Afhankelijk van de lengte van het beschikbare hout en de wijze van bevestigen (verticaal of horizontaal) kunnen 1 of meerdere varkens tegelijkertijd met het hout bezig zijn

Wroetbaarheid

Uitvouwen
titleToelichting

Omdat hout meestal ophangt of in een bevestigingsbeugel zit en dus niet op de grond ligt is hout niet wroetbaar. Kleine stukken die losgetrokken worden bij zachte houtsoorten en op de grond liggen zijn wel wroetbaar. Indien in een houder of koker, dan ook enigszins wroetbaar (arbeid verrichten met wroetschijf).

Kauwbaarheid

Uitvouwen
titleToelichting

Naarmate het hout zachter is en het zodanig beschikbaar gesteld is dat varkens het in hun bek kunnen nemen (grootte, manier van bevestiging), trekken ze stukjes hout en/of bast los. Hier kunnen ze op kauwen.

Een hard hout blokje aan een ketting is vaak moeilijk om in de bek te pakken en dus niet kauwbaar.

Afbreekbaarheid

Uitvouwen
titleToelichting

Hout is afbreekbaar, mits het niet te hard is (stukjes los trekken).

Eetbaarheid

Uitvouwen
titleToelichting

Hout is deels eetbaar maar geeft geen verzadigingsgevoel of een gezondheidsvoordeel

Veiligheid

Uitvouwen
titleToelichting

●     De veiligheid is o.a. afhankelijk van het type hout. Het hout mag niet splinteren i.v.m. verwondingen bij het dier.

●    Bij gebruik van zware opgehangen blokken kunnen varkens verwondingen oplopen.

●     Samen met vers hout kunnen ziekteverwekkers het bedrijf binnenkomen. Er is geen gesteriliseerd hout beschikbaar.

Tropische  houtsoorten en geïmpregneerd hout dienen omwille van eventuele toxische effecten niet gebuikt te worden.

  • Groen = Positief 

  • Rood = Negatief 

  • Oranje = heeft beperkingen

Mens & Milieu

Materiaalkosten

Uitvouwen
titleToelichting

●        Ketting: €1,50-3,00 per meter.

●        Metalen of kunststof houder of koker: €15,00-25,00.

●       Hout; afhankelijk type hout: €0,30-1,20 per meter. [bron 6]

 

Materiaalverbruik: Het verbruik is sterk afhankelijk van de gebruikte houtsoort, de leeftijd van de varkens en de grootte van de balk. Het hout dient na elke ronde vervangen te worden.

Arbeidsbehoefte

Uitvouwen
titleToelichting

De arbeidsbehoefte is gering. Het hout is meestal makkelijk te vervangen.

Mestafvoer

Uitvouwen
titleToelichting

Kleine stukken hout die door de roosters vallen zullen weinig problemen geven bij de mestverwerking. Gebruik van snoeihout of takken geeft meer risico op verstopping als delen ervan door het rooster vallen.

Gezondheidsrisico

Uitvouwen
titleToelichting

Geen risico's.

Milieurisico

Uitvouwen
titleToelichting

Hout is biologisch afbreekbaar.

  • Groen = Positief 

  • Rood = Negatief 

  • Oranje = heeft beperkingen

Bronnen

Uitvouwen
titleBekijk Bronnen

[1] Telkänranta, H.; Bracke, M.B.M.; Valros, 2014. A. Fresh wood reduces tail and ear biting and increases exploratory behavior in finishing pigs. Appl. Anim. Behav. Sci. 161, 51–59. https://doi-org.ezproxy.library.wur.nl/10.1016/j.applanim.2014.09.007

[2] Kluivers et al, 2018, Brochure hokverrijking varkens, WUR. https://edepot.wur.nl/465079

[3] Zonderland J.J. (2007). Afleidingsmateriaal voor varkens breed gewogen. Rapport 38, Animal Sciences Group.  https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/29108

[4] Bert Driessen, Anneleen Bulens, Sanne Van Beirendonck, Nadine Buys en Jos Van Thielen (2016). Afleidingsmateriaal voor varkens. Gewikt en gewogen. Consortium van de onderzoeksgroepen Dier&Welzijn en Huisdierengenetica (KU Leuven), p 48.

[5] Buijs, S., & Muns, R. (2019). A Review of the Effects of Non-Straw Enrichment on Tail Biting in Pigs. Animal, 9(10). https://doi.org/10.3390/ani9100824

[6] KTBL, 2016. Beschäftigungsmöglichkeiten für Schweine: Lösungen - Bewertungen – Kosten. KTBL-Heft 112.

Extra beeldmateriaal