Stikstof (N) is een belangrijke voedingsstof voor plantengroei en essentieel voor de vorming van eiwitten, samen met fosfaat. Op landbouwbedrijven wordt stikstof aangevoerd, met name in de vorm van voer en meststoffen. Deze stikstof wordt op het landbouwbedrijf omgezet, bijvoorbeeld van voer in dierlijke producten en mest en van mest via de bodem weer naar gewassen. Bij deze omzettingen vinden verliezen plaats met negatieve gevolgen voor het milieu: een deel van de stikstof vervluchtigt in de vorm van ammoniak (wat bijdraagt aan N depositie op natuur), een deel wordt omgezet tot lachgas (wat bijdraagt aan de opwarming van de aarde) en een deel van de stikstof kan via uit- en afspoeling terecht komen in grond- en oppervlaktewater (en op die manier bijdragen aan eutrofiering en vervuiling van drinkwater).Door de bedrijfsvoering aan te passen kunnen boeren dit soort stikstofverliezen beperken. Een veelgebruikte methode voor het in beeld brengen van het effect van stikstofgebruik in de landbouw is de stikstofbalans
. De stikstofbalans is Om deze omzetting en verliezen van nutriënten inzichtelijk te maken, wordt in dit project een kringloopschema (ofwel balans) gebruikt (zie figuur 1). Hierbij wordt onderscheid gemaakt in:
De bodem-gewas balans: betrekking hebbend op de verliezen die in het gewas en de bodem van het bedrijf plaatsvinden. Op akkerbouwbedrijven is alleen sprake van deze component.
De voer-dier-mest balans: betrekking hebbend op de verliezen die plaatsvinden in de stal en bij opslag van mest en voer. Bij veehouderij bedrijven zonder grond is alleen sprake van deze component.
De bedrijfsbalans: betrekking hebbend op alle verliezen in beide componenten. Bij bedrijven waarbij op eigen grond voer wordt geproduceerd voor het vee (bv. melkvee) wordt alleen naar de aanvoer en afvoer van het totale bedrijf gekeken en hoeven de interne stromen (voer en mest voor eigen gebruik) niet te worden berekend. Bij bedrijven zonder dierlijke productie is de bedrijfsbalans gelijk aan de bodembalans. Bij bedrijven zonder grond is deze gelijk aan de voer-dier-mest balans.
...
In de praktijkpilots worden de volgende KPI's getest:
Het bedrijfsoverschot (kg/ha) is het verschil tussen de aanvoer van stikstof (onder andere via grondstoffen) en buiten het bedrijf en de afvoer van stikstof in producten (in kg N). . Het bodemoverschot is het verschil in de aanvoer naar de bodem met meststoffen en de afvoer met het gewas. De N-benutting dieren is de afvoer in producten gedeeld door de aanvoer in voer.
Met het verlagen van de N balans het bedrijfsoverschot wordt gestuurd op efficiënt gebruik van N stikstof in grondstoffen en het beperken van de totale stikstofbelasting naar bodem, lucht, lucht, grond- en oppervlaktewater. Het bodemoverschot stuurt specifiek op verliezen uit de bodem naar lucht en grond- en oppervlaktewater. Omdat een van de verliesroutes lachgas (N2O) is, draagt het verlagen van de N balans ook bij aan het verminderen van de klimaatimpact. De stikstofbalans kan uitgedrukt worden in verschillende eenheden, ook kunnen verschillende afbakeningen worden gekozen. De KPI N-benutting dieren stuurt op het verbeteren van de stikstofbenutting in het voer en daarmee op het beperken van de hoeveelheid stikstof in aangevoerd voer en het verlagen van de hoeveelheid stikstof in de mest.
De keuze van eenheden en afbakening is bepalend voor zowel de impact van de KPI (bijvoorbeeld meer sturend op beperken van verliezen of meer sturend op efficiënt gebruik grondstoffen) en de robuustheid van de KPI berekening (voor sommige posten zijn data nodig waar een grotere onzekerheidsmarge omheen zit). In het KPI-K project wordt de stikstofbalans gezien als een belangrijke KPI maar moet nog een definitieve keuze worden gemaakt in de te hanteren eenheden en afbakening voor de KPI Stikstofbalans. Deze keuze is ook gerelateerd aan keuzes op andere KPI’s (bv. ammoniakemissie en herkomst inputs).
In de praktijkpilots worden de volgende eenheden getest:
...
...
...