Sorteermachines meten met diverse sensoren data van individuele vruchten. Op basis van een bepaalde kleur en maat worden de vruchten vervolgens naar de juiste sorteeruitgang gestuurd. De fruitteler krijgt deze informatie alleen op partijniveau terug. De informatie van de individuele vruchten kunnen echter ook worden gebruikt om gedetailleerde opbrengstkaarten te maken van de percelen. De pluklocatie van de voorraadbak moet dan wel bekend zijn.
In het onderzoeksproject Fruit 4.0 (2017-2020) is een plukplatform als proef voorzien van gps om de route en de positie van volle voorraadbakken te registreren. De voorraadbakken werden gelabeld en later per stuk gesorteerd. Dit leverde gegevens op over het aantal vruchten, het vruchtgewicht, de vruchtmaat, eventuele vruchtbeschadigingen en de sorteerklasse. Van deze gegevens is de gemiddelde waarde per voorraadbak berekend en daarna gekoppeld aan het voorraadbaknummer. Omdat de gps-locatie waar de kist vol was geplukt bekend was, kon de sorteerdata worden terugvertaald naar de locatie in het perceel. Hierdoor is ook bekend van welke bomen de vruchten zijn geplukt, namelijk de bomen vanaf de vorige volle kist (of eerste kist) tot en met de plaats waar de kist vol was. De exacte pluklocatie van elke vrucht (boomniveau) is uiteraard niet meer te achterhalen. Daarom is de nauwkeurigheid van de locatie dus lager.
Visualisatie van stappen om sorteerdata terug te koppelen naar de opbrengstkaarten van de boomgaard. Klik op de afbeeldingen voor een vergroting. (afbeelding WUR)
In opbrengstkaarten kunnen diverse gegevens worden geprojecteerd, bijvoorbeeld waar de opbrengst hoger of juist lager was. In de afbeelding hieronder zie je een vergelijking tussen het aantal vruchten per meter bomenrij (links), de gemiddelde vruchtmaat (midden) en de totale opbrengst (kg/m bomenrij) (rechts) van een Elstar-perceel op Proeftuin Randwijk in 2019. In de rechterhelft van het perceel werden duidelijk minder appels geplukt, maar was de gemiddelde vruchtmaat grover. De totale opbrengst in kg/m bomenrij op het rechterdeel van het perceel bleef duidelijk achter vergeleken met het linkerdeel.
Het kaartje geeft inzicht in de verschillen binnen het perceel. De fruitteler kan met deze informatie op zoek gaan de oorzaak van de verschillen, bijvoorbeeld de variatie in hoeveelheid bloemknoppen, de bodemsamenstelling, watergebrek of wateroverlast, ziekten, enz.), en vervolgens oplossingen proberen te zoeken. In dit geval had precisiedunning de opbrengstverschillen waarschijnlijk kunnen verminderen door een uniformere productie op het perceel.
De data is beschikbaar op voorraadbakniveau en daarmee ook op plukmoment. Vervolgens kan deze data gecombineerd worden met het totaalplaatje van de hele oogst. In de afbeelding hieronder zie je de vruchtmaatverdeling in 2019 van het Elstar-perceel op Proeftuin Randwijk per plukmoment.
De appels van pluk 1 en 2 waren grover dan die van pluk 3. Vooral de vruchten in het rechtse deel (rode zone) waren groot, terwijl de kleinere appels van pluk drie vooral in de linkerbovenhoek (blauwe zone) werden geplukt. Er was een verband tussen de kaartjes van het aantal geoogste appels en de vruchtmaat. In gebieden met minder appels per meter bomenrij was de gemiddelde vruchtmaat groter (verklaarbaar effect). Daarmee biedt het kaartje ook handvatten om de teelt te optimaliseren. Het gebied met een hoog aantal vruchten per meter bomenrij en een gemiddeld kleinere vruchtmaat had (achteraf bekeken) op taakkaart intensiever gedund kunnen worden.
Na enkele jaren van dataverzameling is er vergelijking van meerdere jaren mogelijk. In de afbeelding hieronder zie je de totale oogst (kg vruchten/m bomenrij) van hetzelfde perceel in 2017, 2018 en 2019. In 2018 was de oogst flink groter door een goede zetting. Ook was de oogst gelijkmatiger verdeeld over het hele perceel. In 2017 en 2019 waren er vrij grote verschillen binnen het perceel. Op het rechterdeel van het perceel was de opbrengst relatief lager (maximaal 15 kg/meter bomenrij) veroorzaakt door een beurtjaar. Het linkerdeel van het perceel had echter drie jaar achter elkaar een goede tot zeer goede productie. In zo’n zone kan wellicht een hoger streefaantal vruchten worden aangehouden zonder in een beurtjaar terecht te komen.
