Duurzame Bedrijfsovername in de Agrarische sector
Waarom deze wiki? Deze wiki draagt bij aan meer geslaagde, succesvolle duurzame bedrijfsovernames in de agrarische sector (Anders geformuleerd: Deze wiki draagt bij aan minder stroeve, mislukte en lastig lopende bedrijfsovername processen).
Voor wie? Alleen samen komen we tot een succesvolle bedrijfsovername.
- Voor betrokkenen die een rol spelen binnen het proces. Dat kan dus de overnemer zijn, maar ook de overdrager, de partner, de niet-overnemende familie, enz.
- Voor het onderwijs: binnen zowel het mbo als hbo studeren veel (potentiële) bedrijfsovernemers. Tijdens hun studie kunnen deze studenten zich voorbereiden op de bedrijfsopvolging. Op verschillende plaatsen staan speciaal voor het onderwijs (extra) opdrachten en tools.
- Voor adviseurs: Zij kunnen hun klanten doorverwijzen naar dit instrument.
Waar begin je? Is er een vaste volgorde? Alle onderwerpen kun je los van elkaar en in willekeurige volgorde bestuderen. Ons advies is te beginnen bij de eigen rol of onderwerp waar je het meeste vragen over hebt. Tip: lees ook de andere onderwerpen. Verplaats je in de plek van de ander en denk na over zijn/ haar rol. De overwegingsvragen en opdrachten helpen daar bij.
Waar ligt de focus? In deze wiki is gekozen voor de menselijke, emotionele kant van het proces, ook wel de zachte kant genoemd. Over de zakelijke (ook wel harde kant) wordt al vaak en veel geschreven. Daar waar het nuttig is, zullen we zoveel mogelijk verwijzen naar deze documentatie.
Het ijsberg model van McClelland brengt goed in beeld waar de focus ligt. Uit ervaring weten we dat ook in het bedrijfsovernameproces circa 20% bestaat uit gedrag, kennis en vaardigheden (Wat doe je?) en 80% opvattingen, overtuigingen, normen (wat vind je?) en drijfveren, waarden, motieven en karakter (Wat wil je?). Deze wiki legt de focus dus onder de zeespiegel, dat wat niet zichtbaar is, maar wel heel belangrijk. Wat komt er op tafel (wat doe je) en wat blijft onder tafel en wordt vaak niet besproken (wat vind je en wat wil je?)
Hoe is de wiki opgebouwd? De wiki gaat uit van het driecirkelmodel van Davis en Tagiuri (1996). In dit model wordt onderscheid gemaakt tussen familie, bedrijf en eigendom. (Tagiuri, R., & Davis, J. (1996). Bivalent attributes of the family firm. Family business review, 9(2), 199-208.)
In de wiki hebben wij dit als volgt vertaald:
- Familie: (schoon)familie en partner, wonen, het echte gesprek en vertrouwen
- Bedrijf: Ondernemingsvorm, Bedrijfsstrategie en Overnamesom
- Eigendom: Geschiktheid van de overnemer, loslaten door de overdrager en ondernemersvaardigheden.
Daarnaast hebben we opgenomen teaching cases en tools & naslagwerkenDe "Kletspot" is het hulpmiddel om het echte (familie)gesprek op een ongedwongen en leuke manier te voeren. Op een informele manier komen allerlei belangrijke vragen en antwoorden aan bod.
Ter voorbereiding van het gesprek worden alle onderstaande vragen op een stukje papier geplaatst. Alle papiertjes worden opgevouwen en in een pot gedaan. Om de beurt pakt een familielid een papiertje en beantwoord de vraag. De andere familievragen mogen doorvragen als het antwoord niet duidelijk of incompleet is. Spreek vooraf af hoelang je over een vraag wilt doen.
- Waar sta je nu?
- waar wil je over 5 jaar staan?
- wanneer zou jij bij de notaris willen zitten voor de overname?
- wat zijn jouw sterke/zwakke punten?
- Bedrijfsovername? Waarom?
- Wat raak jij kwijt bij een verloren strijd?
- Wat zou je als overdrager nooit zeggen tegen de overnemer?
- Op wie kan jij blind vertrouwen?
- Hoe staat jou partner hierin? Is hij/zij ook enthousiast?
- Wat heb jij nodig om los te kunnen laten?
- Kennis? of karakter?
- Van wie heb jij veel geleerd?
- Waar erger jij je al snel aan?
- wat wil je kwijt wat je nog nooit hebt durven zeggen?
- Waar kun jij intens van genieten?
- Intuïtie of kennis?
- Een bedrijf samen? of alleen?
- wat gaat er veranderen in het leven van jullie als ouders / overdrager?
- Alles zelf doen? of alles aansturen?
- Hoe voelt bedrijfsovername bij jou? Een kwestie van geven of nemen?
- In welk land zou je het liefste willen wonen en waarom?
- Op welke wijze willen jullie de niet-opvolgers betrekken bij dit proces?
- naar welke dag uit de geschiedenis van jouw familie wil je vaak terug?
- Op welke onbeantwoorde vraag, wil jij graag het antwoord?
- Zou jij later een dergelijk traject met je eigen kinderen ook zo willen doorlopen?
- wie kan ons in dit proces het beste begeleiden/bijstaan
- Ben jij een sprinter of een lange duurloper qua karakter?
- Waar loop jij op leeg?
- Hoe ben jij de afgelopen vijf jaar veranderd?
- Met welke ondernemer zou jij een dagje uit willen?
- Hoe laat jij blijken dat je iemand vertrouwd?
- Wanneer voel jij je op je gemak?
- Waar zou jij een jaar lang gratis toegang tot willen hebben?
- Welke gewoonte wil jij graag afleren?
- Bij welke agrarische onderneming zou jij wel eens binnen willen kijken?
- Waar kijk jij naar uit deze week?