Natuurlijk touw

Geschikt voor

Natuurlijke touwen zijn toepasbaar bij alle categorieën varkens, en ook geschikt voor hokken met een volledig roostervloer

Omschrijving materiaal

Touw is gemaakt van gevlochten draden of van om elkaar heen gedraaide vezels of strengen. Touwen gemaakt van natuurlijke materialen en zonder schadelijke toegevoegde componenten zijn:

Sisal touw is een natuurlijk touw dat wordt gemaakt van garens die worden verkregen uit de agave plant.
Jute touw wordt verkregen uit bastvezels van planten van het geslacht Corchorus.
Hennep is gemaakt van garens die worden verkregen uit de cannabis plant.
Katoen touw is een natuurlijk gevlochten touw dat wordt gemaakt van katoengarens gemaakt uit zaden van de katoenplant.

Synthetische touwen zoals nylon of polyester touw, bijvoorbeeld, geven gezondheidsrisico’s voor de varkens en voor het milieu en worden niet aanbevolen als hokverrijking voor varkens.

Voordelen

Natuurlijk touw dat kan rafelen heeft als voordeel dat het in principe afbreekbaar is (rafelen) en er steeds weer een nieuw stuk vrijkomt waardoor de varkens blijvend interesse blijven vertonen. Hiermee kan touw bijdragen aan verminderen van staart- en oorbijten.
Als het touw gerafeld is kunnen er 2-3 varkens tegelijkertijd mee spelen.
Gezondheidsrisico’s (veehouder) en milieurisico’s zijn nihil.

Nadelen

Varkens kunnen met hun oornummer vast komen te zitten in de rafels van het touw.
Touw geeft geen verzadigingsgevoel of een betere darmgezondheid. Touw is uitsluitend speel- en kauwmateriaal.
Indien stukken touw in de mestput komen kan dit, afhankelijk van het mestafvoersysteem problemen geven (bijvoorbeeld pompen die vastlopen).
Als het bevuild of bespeekseld raakt kan touw ziektes overdragen, bijvoorbeeld tussen dieren in het hok en tussen rondes.

Aanwijzingen & Aandachtspunten
	Plaats in het hok Toelichting Hang de touwen bij voorkeur op daar waar de dieren niet mesten. Aan de hokafscheiding langs de voerbak of aan de voorkant van het hok (zodat het touw te vervangen is zonder het hok in te stappen). Belangrijk is dat het uiteinde van het touw niet in de mest komt te hangen. Zodra dat gebeurt, verliest het de aantrekkelijkheid voor de varkens.
	Beschikbaar en bereikbaar Toelichting Touw dient bij voorkeur net boven de grond te hangen zodat het niet vuil kan worden en minimaal 10 cm uit de muur of hokafscheiding om o.a. interactie met de dieren te vergroten. Minimale hoogte is op snuithoogte te hangen (als het kleinste varken in het hok normaal staat). Aantrekkelijkheid en gebruik van touw wordt verder bepaald door: 🗸 Aanwezigheid van knopen: Knopen of andere afbreekbaarheid remmende maatregelen zoals een beugel of heel dik en sterkt touw voor kleine varkens belemmeren het bijten en kauwen, dus hoe meer afbreekbaar hoe beter. 🗸 Type touw: In onderzoek kwam sisaltouw beter naar voren dan katoen omdat de uiteinden gemakkelijker rafelen en zo attractiever zijn omdat meerdere dieren tegelijk met een uiteinde kunnen spelen [bron 1]. 🗸 Dikte van het touw: Voor vleesvarkens en gespeende biggen is een touw met een doorsnede van 10 millimeter het meest geschikt [1]. Voor zeugen komt touw met een doorsnede van 20-40 millimeter als beste naar voren [bron 1]. Dunnere touwen worden sneller door de zeugen doorgebeten en door het hok gesleept, met als nadeel dat het touw vies wordt en niet meer interessant is. 🗸 Frequentie van vernieuwen of verlengen van touw: Als er steeds weer een nieuw stukje touw vrijkomt, vertonen varkens blijvend interesse. Het regelmatig aanbrengen van stukken touw vergt wat tijd. Een eenvoudige oplossing is het bevestigen van een katrol of touwhouder met touw, waarmee touwen snel en makkelijk te verlengen of te vervangen zijn. Er zijn touwhouders voor touwen op de markt. Die laten toe het touw op een bepaalde lengte vast te zetten (totdat de dieren het hebben ingekort).

Diercriteria
Touw heeft de potentie om staart- en oorbijten te verminderen [bron 2]. Dit hangt af van de mate waarin touw kan voldoen aan de diercriteria, waarbij het van belang is dat touw goed kan rafelen.
	Bezigheid Toelichting Varkens slopen touw graag. Het touw gaat dan rafelen. Ook trekken ze stukken touw los (hoeveel is afhankelijk van het type touw). Als het touw gerafeld is dan kunnen 2-3 varkens tegelijkertijd met het touw bezig zijn.
	Wroetbaarheid Toelichting Omdat touw meestal ophangt en niet op de grond ligt is touw niet wroetbaar. Touw dat tot op de vloer wordt gehangen, en kleine stukken die losgetrokken worden en op de grond liggen zijn wel wroetbaar.
	Kauwbaarheid Toelichting Touw is kauwbaar.
	Afbreekbaarheid Toelichting Sisal touw is afbreekbaar (in rafels trekken of stukjes los trekken). Bij katoenen touw is dit duidelijk minder [bron 1]. Op een katoenen touw wordt veelal gesabbeld. Gevlochten katoenen touwen rafelen minder en zijn minder snel afbreekbaar.
	Eetbaarheid Toelichting Touw is deels eetbaar, maar geeft voor zover bekend geen verzadigingsgevoel of een gezondheidsvoordeel.
	Veiligheid Toelichting Indien natuurlijke touwen gebruikt worden zonder schadelijke componenten is het gezondheidsrisico klein. Gesteriliseerde touwen (kiemvrij) zijn veilig. Niet gesteriliseerde touwen zijn niet 100% veilig (kunnen bacteriën en/of schimmels bevatten). Er zijn, voor zover bekend, in de praktijk de laatste jaren geen voorbeelden geweest waarbij het gebruik van touwen gezondheidsproblemen gaf. De touwen dienen na elke ronde vervangen te worden uit oogpunt van hygiëne. Varkens kunnen met hun oornummer vast komen te zitten in de rafels van het touw. Indien het varken niet zelf loskomt of losscheurt, zal de dierverzorger het dier moeten helpen
Groen = Positief Rood = Negatief Oranje = heeft beperkingen

Mens & Milieu
	Materiaalkosten Toelichting Touwen (10 mm dik en 200 meter) Bron: websites leveranciers dd mei 2022 ● Sisal touw: circa 65 euro ● Jute touw: circa 44 euro ● Jute touw kiemvrij: circa 50 euro ● Gevlochten katoenen touw: 75 euro Verbruikskosten [bronnen 3, 4]: Een hok met 10 varkens verbruikt per ronde grofweg 2,5 meter touw (maar dit kan sterk variëren, mede afhankelijk van het type touw). Er komen nog aanvullende kosten bij indien het touw via een houder wordt verstrekt: rolhouder €70,00 -110,00; rol: €20,00-25,00; klemhouder: €6,00-7,00.
	Arbeidsbehoefte Toelichting De arbeidsbehoefte is afhankelijk van het aantal touwen per ronde en het gemak van de manier van ophangen/vervangen. Ophangen van touw in een hok kost ongeveer 10 minuten per hok per ronde (inclusief het verwijderen na iedere ronde). Verlengen van touw wordt geschat op 1 min per hok per week [bron 3]. Een haspel met opgerold touw werkt makkelijk en snel.
	Mestafvoer Toelichting Grotere stukken touw kunnen in de mestput komen en verstoppingen in bochten van het mestafvoersysteem veroorzaken of defecte pompen [bron 4]. Dit is vooral een risico bij zachte touwen. Dit is ook nadelig voor de hygiëne binnen het hok.
	Gezondheidsrisico Toelichting Geen risico's.
	Milieurisico Toelichting Touwen van natuurlijke materialen zijn biologisch afbreekbaar in 1-2 jaar. Rest touwen wordt afgevoerd met het restafval en dit brengt kosten met zich mee.
Groen = Positief Rood = Negatief Oranje = heeft beperkingen

Publicaties

Bekijk publicaties

[1] Boerderij, 2022. Touw favoriet verrijkingsmateriaal bij varkens. Varkens nieuws https://www.boerderij.nl/touw-favoriet-verrijkingsmateriaal-bij-varkens

[2] Telkänranta et al. (2014). Chewable materials before weaning reduce tail biting in growing

pigs. Applied Animal Behaviour Science, 157, pp 14-22. https://doi-org.ezproxy.library.wur.nl/10.1016/j.applanim.2014.01.004

[3] KTBL, 2016. Beschäftigungsmöglichkeiten für Schweine: Lösungen - Bewertungen – Kosten,

https://library.wur.nl/WebQuery/wurpubs/fulltext/29108%20en%20KTBL

[4] Zonderland, 200., Afleidingsmateriaal voor varkens breed gewogen, Animal Sciences Group, rapport 38, https://edepot.wur.nl/29108

Natuurlijk touw

Geschikt voor

Omschrijving materiaal

Voordelen

Nadelen

Aanwijzingen & Aandachtspunten

Diercriteria

Mens & Milieu

Publicaties

Extra beeldmateriaal