Doel KPI
De stijging van het gehalte aan broeikasgassen in de atmosfeer draagt bij aan klimaatverandering. Ook de landbouw draagt hieraan bij, via de uitstoot van de broeikasgassen methaan (CH4), lachgas (N2O) en koolstofdioxide (CO2). In Nederland is ruim de helft van de broeikasgasemissies uit de landbouw afkomstig uit de veehouderij. Het gaat dan hoofdzakelijk om methaan gevormd tijdens spijsverteringsprocessen in herkauwers en methaan uit mestopslagen. Lachgas emitteert uit mest, en uit landbouwbodems als gevolg van bemesting en landgebruik (bv. veenafbraak). Koolstofdioxide ontstaat op het bedrijf zelf als gevolg van gebruik van fossiele energie, bijvoorbeeld voor veldbewerkingen of gebruik van kalkmeststoffen. Daarnaast vinden er CO2-emissies bij een daling van de daling van de koolstofvoorraad in de bodem, bijvoorbeeld op veengronden. Omgekeerd kan de bodemvoorraad ook stijgen. Er wordt dan netto CO2 onttrokken uit de atmosfeer en deze kan daardoor in mindering worden gebracht op emissies. Tenslotte vinden er buiten het bedrijf emissies plaats bij de productie van aangekochte productiemiddelen, zoals kunstmest en krachtvoer.
In Nederland zijn per sector intenties afgesproken om het nationale doel van minimaal 55% minder broeikasgasemissie (Coalitieakkoord) en 30% minder methaan (Nationale Methaanstrategie) te bereiken in 2030. De landbouwsector streeft voor 2030 naar een maximale uitstoot van 18,9 megaton CO2-equivalenten, wat ongeveer 30% reductie is ten opzichte van 2021.
Relevante sector
Korte definitie KPI
Emissies van methaan, lachgas en kooldioxide uit dieren, mest, bodem en energieverbruik op het bedrijf en bij productie/transport van grondstoffen aangevoerd op het bedrijf. Onttrekking kooldioxide door (netto) koolstofvastlegging in de bodem. Welke gassen en activiteiten worden meegeteld verschilt per rekenmethode (LCA of NIR).
Definitie KPI in formulevorm
Broeikasgassen (BKG) uitgedrukt in CO2-equivalenten:
Keten (LCA): CO2-eq.tot = 27 * CH4biogeen + 29,8 * CH4fossiel + 273 * N2O + 1 * CO2
Landbouwbedrijf (NIR): CO2-eq.tot = 27 * CH4biogeen + 29,8 * CH4fossiel + 273 * N2O
Status KPI
Sector | Status KPI | Toelichting |
|---|---|---|
 |  | 2-4: In ontwikkeling |
 |  | LCA: Breed toegepast, op onderdelen in ontwikkeling |
 | NIR: Nog niet beschikbaar |
Uitgebreide definitie
Broeikasgasemissies uit de landbouw worden doorgaans op twee manieren berekend:
Landen aangesloten bij het UNFCCC Klimaatverdrag zijn verplicht om broeikasgasemissies binnen eigen landgrenzen te monitoren en per sector te rapporteren in een National Inventory Report (NIR).
Industrie: monitoring van emissies die ontstaan bij de productie van levensmiddelen in de gehele keten, op basis van een levenscyclusanalyse (LCA) (voorschriften bv. ISO, PEFCR).
De twee methoden verschillen vooral in de afbakening van het systeem en gassen:
NIR benadering: alleen CH4 en N2O emissies op het landbouwbedrijf.
LCA benadering: CH4, N2O en CO2 emissies in de gehele productieketen, inclusief emissies op het landbouwbedrijf en in de keten. Meestal worden alleen emissies in de aanvoerketen en op het landbouwbedrijf meegenomen (‘cradle to farm gate’).
Emissies in de NIR benadering zijn dus onderdeel van de LCA ketenbenadering. Methoden en data voor berekening van emissies zijn grotendeels gelijk.
Bij een LCA benadering is totale emissie is de som van de CH4, N2O en CO2 emissies die plaatsvinden bij:
Productie en transport van aanvoerbronnen (bv. aangekocht veevoer, kunstmest, energie, vee, gewasbeschermingsmiddelen, machines)
Pens- en darmfermentatie (CH4)
Stal en mestopslag (CH4, N2O)
Bemesten, weiden, gewasresten (N2O)
Gebruik van energie, incl. loonwerk (bv. stal, veldactiviteiten, opslag producten) (CO2)
Opwekken van energie (CO2)
Landgebruiksverandering (CO2)
Koolstofvastlegging en emissie uit de bodem (CO2)
Het totale broeikaseffect van gassen wordt berekend door verschillende gassen uit te drukken in CO2-equivalenten: 27 kg CO2 per kg CH4 uit biologische processen, 29,8 kg CO2 per kg CH4 uit fossiele processen, en 273 kg CO2 per kg N2O (PEFCR, 2018a).
Ontwikkelrichting defintie
Hoe hangen de twee rekenmethoden (NIR en LCA) samen? Is een hybride gebruik van de twee methoden mogelijk en effectief?
In welke eenheid/eenheden moeten broeikasgasemissies worden uitgedrukt, gegeven de doelen en gebruik in de praktijk?