2.1 Introductie

Voor een handboek over bodembiologie en ziektewering is het belangrijk om eerst te weten waarom deze twee onderwerpen eigenlijk belangrijk zijn. Waarom is het belangrijk om meer te weten van het leven in de bodem? De bodem is niet enkel een verzameling van zand- en kleikorreltjes. In de bodem leven ook een heleboel diertjes en kleine organismen die van de losse korrels een levend geheel maken! Al die organismen leven met elkaar samen en houden elkaar, bijvoorbeeld door het principe van eten en gegeten worden, in evenwicht. De verschillende organismen en hun samenwerking worden verder besproken in Hoofdstuk 3 en 6. De bodem is dus een complex geheel bestaande uit fysische, chemische en biologische componenten. Hierbij zijn de biologische componenten het moeilijkst te doorgronden, maar ze zijn wel belangrijk om ook het functioneren van de bodem beter te begrijpen.

De bodem als dynamisch geheel van zijn fysische, chemische en biologische componenten levert allerlei diensten waar de ondernemer (boer) en de maatschappij baat bij hebben. Dit worden ook wel ecosysteemdiensten genoemd, want het zijn bijdragen van ecosystemen aan voordelen voor de mens die bijdragen aan de economie en andere activiteiten. Voorbeelden hiervan zijn het natuurlijk vermogen om water te zuiveren, infecties en plagen te onderdrukken, het vermogen om gewassen te verbouwen, het klimaat te reguleren, enzovoort. Meestal worden de ecosysteemdiensten die de bodem voor een landbouwer kan leveren in vijf groepen ingedeeld (REF):

1. Productiviteit

2. Nutriëntenkringloop

3. Waterregulatie en -zuivering

4. Koolstofvastlegging en klimaatregulatie

5. Biodiversiteit, ziektewering en plaagregulatie

Vrijwel alle gronden hebben alle vijf die functies, maar sommige bodems zijn beter in de ene functie dan in de andere (zie SoilNavigator tool http://www.soilnavigator.eu/). De capaciteit van de bodem om deze functies te leveren hangt af van de intrinsieke bodemeigenschappen, geo-fysische omstandigheden per locatie, managementgeschiedenis en het huidige beheer¹. Onderzoekers hebben laten zien² dat een landbouwbodem maximaal drie functies kan vervullen, zonder dat er trade-offs ontstaan tussen de functies. Dit betekent dat een bodem niet optimaal kan presteren op alle 5 de ecosysteemdiensten. Bodems die goed ‘presteren’ op sommige diensten, zullen minder goed zijn in het leveren van andere diensten.

Verder lezen

1. Giuffré et al., 2021 in Creamer et al., 2022

2. Zwetsloot et al., 2020