Schildluizen - oleanderschildluis, boisduvalschildluis

Wereldwijd zijn er meer dan 1700 soorten schildluizen bekend, waarvan 10% als plaag insect kan worden beschouwd. Het schild wordt gevormd door een afscheiding van het insect en is hard aan de buitenkant met een zachtere laag eronder.

Het schildje kan worden opgelicht en verwijderd. Het insect komt dan bloot te liggen. Dit in tegenstelling tot dopluizen, waarvan het schild bestaat uit de verharde rug van het volwassen insect.

Schildluizen tasten vaak meerjarige, voornamelijk houtige gewassen aan. Ze bevinden zich meestal aan de onderzijde van de bladeren en op de stam. Schildluizen zitten bij elkaar in dichte clusters en kunnen zo dikke korsten vormen. De poppen van de mannetjes zijn bepoederd met was en worden daardoor vaak verward met wolluizen.

De Boisduval-schildluis komt met name voor op het blad van orchideeën (Cymbidium) en palmen en vormt in toenemende mate een probleem in roos.

De oleanderschildluis heeft veel waardplanten o.a. oleander, orchideeën, hedera, acacia en palmen.

De kleur van de schildjes varieert per soort, maar is vaak beige tot grijsbruin.

Schildluizen produceren geen honingdauw zoals wolluizen en dopluizen.

Tijdens het zuigen aan de plant injecteren schildluizen een toxische stof in de cellen, waardoor gele, rode of bruine vlekken op de bladeren (en vruchten) ontstaan. Dit kan uiteindelijk leiden tot afsterven van de bladeren, misvormingen en groeiremmingen.

Schildluizen komen minder vaak voor dan wol- en dopluizen, maar ze zijn even moeilijk te bestrijden.

De levenscyclus van de schildluizen duurt 60 tot 120 dagen. De nymfen komen na ongeveer 10 dagen uit het ei.

De vrouwtjes hebben slechts twee nymfestadia. De mannetjes kennen twee nymfestadia, een prepopstadium en een popstadium, waaruit zich uiteindelijk meestal een gevleugeld mannetje ontwikkelt.

Alleen de nymfen van het eerste stadium en de volwassen mannetjes kunnen zich verplaatsen. De jonge nymfen (crawlers) verspreiden zich over de plant. Daarna zuigen ze zich vast en beginnen zich te voeden. Op dat moment start de vorming van het schild, dat het insect beschermt tegen verdroging.

De volwassen vrouwtjes zijn 1 - 3 mm. De mannetjes zijn zelden groter dan 1 mm; ze leven slechts enkele uren tot hoogstens 2 dagen.

De volwassen vrouwtjes leggen de eieren, 50 - 100 stuks, meestal onder het schild.

In kassen kunnen 5 - 6 generaties per jaar voorkomen.

Boisduval-schildluis

Volwassen vrouwtjes en nymfen zijn plat met een geel centrum. De mannetjes zijn kleiner, wolliger (kunnen verward worden met wolluizen) en meer langwerpig. Beide seksen komen vaak gescheiden in subkolonies naast elkaar voor. Naast de geslachtelijk voortplanting is er ook een ongeslachtelijke voortplanting (parthenogenese) mogelijk.

Oleanderschildluis

Dit is een grijze, vuilwitte of geelachtige ronde schildluis, waarbij de top van het schild niet in het centrum van het schild ligt. Deze schildluis lijkt op een zeer klein spiegelei van 2 mm.

De vrouwtjes zijn na 1 tot 2 maanden volwassen en gaan dan eieren leggen.

Hygiëne tijdens de opkweek en de teelt is belangrijk, alsmede goed scouten om een aantasting in een vroeg stadium te ontdekken.

Schildluizen zijn moeilijk te bestrijden. Ten eerste zijn er slechts enkele chemische middelen beschikbaar, die door het schild heen kunnen dringen. Dit zijn breedwerkende pesticiden. Ten tweede is het moeilijk met de huidig toedieningstechnieken de middelen daar te brengen waar de schildluizen zich in het gewas bevinden.

Het is mogelijk schildluizen biologisch te bestrijden met lieveheersbeestjes en sluipwespen, maar ervaringen daarmee zijn beperkt.