12.7: Belangrijke punten over fokkerijprogramma’s (2024)

Een fokkerijprogramma of een fokschema is een programma dat zich richt op gedefinieerde fokdoelkenmerken voor de productie van een volgende generatie dieren. Het is de combinatie van de verzameling van informatie over selectiekandidaten, schatting van fokwaarden, selectie van ouderdieren in combinatie met een paringsschema voor deze ouderdieren. Tegenwoordig is ook het beoordelen van de DNA-samenstelling van selectiekandidaten een gangbare praktijk in commerciële fokprogramma’s.

De toepassing van genomische selectie in commerciële fokprogramma's leidt tot een intensere, nauwkeurigere en/of snellere genetische vooruitgang die afhankelijk is van de eigenschap en de diersoort. Het veranderde de opzet van fokprogramma’s drastisch, met een meer evenwichtige vooruitgang in de fokdoelkenmerken.

In een fokprogramma is de vasthoudendheid en de discipline van de actieve fokkers cruciaal. Cruciaal zijn: vasthoudendheid aan het fokdoel, de nauwkeurigheid in het registreren van fenotypen, genotype en stamboom en niet in de laatste plaats de discipline in het selecteren en paren. Het zijn allemaal belangrijke menselijke factoren die onder controle moeten blijven.

Bij de diersoorten die voor de hobby gehouden worden is de controle over het fokprogramma door fokkerijorganisaties erg klein. Deze programma’s hebben een platte structuur: bijna alle vrouwelijke dieren kunnen worden geselecteerd en in de meeste gevallen heeft de fokkerijorganisatie alleen een vinger in de pap bij het selecteren van mannelijke dieren voor de fokkerij.

In de varkens- en pluimveefokkerij (varkensvlees, eieren en kippenvlees) hebben commerciële fokkerijorganisaties de volledige controle over alle fokkerij activiteiten. Zij hebben een beperkt aantal fokdieren die deel zijn van hun selectielijnen. In deze lijnen bepalen de organisaties het fokdoel, zij verzamelen data en schatten de fokwaarde en ze zorgen voor selectie en kruising van ouderdieren om een nieuwe generatie te produceren.

De fokprogramma’s met een open nucleus zitten tussen de hiervoor genoemde (3 en 4) scenario’s in. In deze open nucleus programma’s is een deel van de dieren eigendom van een beperkt aantal fokkers of een fokkerijorganisatie. De nucleus wordt gebruikt om de mannelijke dieren te selecteren evenals de moeders van de mannelijke dieren voor de volgende generatie.