Mestvergisting / Anaerobe vergisting

Biogasopbrengst
De productie van biogas uit biomassa (bijvoorbeeld mest) middels anaerobe vergisting is een hernieuwbaar alternatief voor aardgas. De biogasopbrengst van rundvee- en varkensdrijfmest is respectievelijk 25 en 30 m³ per ton mest, maar dit is sterk afhankelijk van de ouderdom van de mest. Bij dagverse mest wordt deze opbrengst aanmerkelijk hoger, met name bij mest van niet-herkauwers zoals varkens. Plantaardige materialen zoals gras en mais geven respectievelijk 102 en 200 m³ biogas per ton product.

Doordat tijdens anaerobe vergisting koolstofhoudende organische verbindingen worden afgebroken, wordt mest stabieler doordat de afbraak- en fermentatie processen worden vertraagd. Hierdoor kan mest langer worden opgeslagen. Na vergisting blijft digestaat over. De nutriënten (N, P, K, etc.) van het ingaande product blijven tijdens het vergistingsproces behouden en kunnen na de vergisting als meststof worden toegepast. Een klein deel van de organische stof wordt tijdens het proces gemineraliseerd. Organisch stikstof wordt deels omgezet in mineraal stikstof waardoor de stikstofefficiëntie van digestaat hoger is (stikstof wordt beter opgenomen door planten). Het risico van ammoniakemissie kan toenemen door het hogere aandeel mineraal stikstof.

Geur
Omdat de vergistingsinstallatie gesloten is, zal er bij een normale bedrijfsvoering geen geuremissie plaatsvinden. De opslag van co-vergistingsmaterialen, mest en digestaat zijn wel mogelijke bronnen van geuroverlast. Bepaalde eisen zorgen er echter voor dat geurhinder voorkomen wordt. Doordat de geurcomponenten bij vergisting worden afgebroken, zal het digestaat een fors mindere mestgeur hebben wanneer het wordt uitgereden over het land.  

Kosten en verbruik
Vergisters zijn gezien de hoge investering voor de installatie interessant vanaf 180-350 koeien^{3, 9} of 1.200 vleesvarkens¹⁰. De investering voor een monovergistingsinstallatie op een bedrijf met 250 melkkoeien is €405.000,- voor een extensief bedrijf en €421.000,- voor een intensief bedrijf⁵. Voor het gebruik van de installatie liggen de kosten tussen €346,-/melkkoe/jaar (extensief) en €362,-/melkkoe/jaar (intensief). Er is ongeveer 30% van de geproduceerde warmte nodig voor het vergistingsproces. Voor de overige warmte die vrijkomt tijdens de vergisting kan een nuttige bestemming gevonden worden.

Bij monovergisting wordt één enkele reststroom vergist. Wanneer mest wordt vergist in een monovergister, dan mag er geen co-substraat (andere grondstoffen) worden toegevoegd.

Bij co-vergisting wordt de installatie gevoed met minimaal 50% dierlijke mest dat aangevuld wordt met andere reststromen (co-substraten). Reden voor de inzet van co-substraten is een hoger biogasopbrengst. Co-vergisting van mest met andere substraten maakt een betere biogasproductie en stabielere reactoroperaties mogelijk, evenals een meer optimale economie. Om het digestaat uit co-vergisting als dierlijke mest te mogen gebruiken, moeten de co-substraten op de lijst met toegestane bestanddelen in de Uitvoeringsregeling Meststoffenwet – Bijlage Aa – IV staan (zie ‘Interessante links’). Voorbeelden van co-substraten zijn energierijke gewassen zoals mais, bijproducten uit de levensmiddelenindustrie, berm-/natuurmaaisel en voerresten.

Ondanks dat thermofiele vergisting (vaak) een hogere biogasopbrengst heeft, kan mesofiele vergisting een vergelijkbare opbrengst leveren indien de verblijftijd voldoende lang is. Het proces verloopt trager (de mest blijft dus langer in de vergister, waardoor de capaciteit groter moet zijn), maar bij voldoende verblijftijd wordt uiteindelijk evenveel biogas geproduceerd. Daarnaast is mesofiele vergisting minder gevoelig voor ammoniumtoxiciteit waardoor dit proces robuuster is in vergelijking met thermofiele vergisting. Bovendien wordt het aantal ziekteverwekkers tijdens het vergistingsproces vertraagd (hygiënisatie). Afhankelijk van de temperatuur worden ziektekiemen tijdens het proces gedeeltelijk (in een mesofiele omgeving) of nagenoeg volledig (in een thermofiele) omgeving gedood.