Beslissings Ondersteunende Systemen
- Altjo_Aeres
- Tessa Jacobs
Algemeen
Een Beslissings Ondersteunende Systeem (BOS) is een systeem dat een teler handvaten biedt in zijn bedrijfsvoering. Een BOS geeft tijdig advies voor een toepassing, zoals gewasbescherming, plaagbestrijding, bemesting of irrigatie. BOS-sen combineren modellen met data en genereren op die manier een advies. Een BOS kan nauw verwant zijn met een bedrijfsmanagement systeem.
Doel
Het ondersteunen van het bedrijfsmanagement door het geven van tijdige adviezen.
Werking
Een BOS bestaat in het algemeen uit een rekenkundig model dat kennis en data combineert tot een advies, zie figuur 1.
Figuur 1: schematische weergave Beslissings Ondersteunend Systeem, Bron: A.Medema 2020
In de paragrafen hieronder wordt er per onderdeel nader op ingegaan welke data er gebruikt kan worden en wat voor typen advies er gegenereerd kunnen worden. Bij alle onderdelen geldt in meer of minder mate dat de inzet van precisie landbouw technieken zoals sensoren een goede aanvulling kunnen zijn voor de automatische invoer van bv gewasdata, insectentellingen, bodemdata. Vision technieken maken op dit moment een
Gewasbescherming
Gewasbescherming is een meerdere opzichten een belangrijk onderdeel tijdens de teelt. Het streven is om het gewas gezond te houden en de impact van de toepassing te minimaliseren voor de omgeving. Een BOS kan hier goede handvaten bieden om tijdig de juiste toepassing te adviseren. In 1999 heeft het toenmalige LNV al een impuls gegeven aan het onwikkelen van een BOS voor de phytophthora bestrijding in aardappelen, het Masterplan Phytophthora. Deze impuls heeft er toe geleidt dat er nu diverse BOS-sen zijn voor een veelvoud aan gewas-ziekte-combinaties. Een globaal schema van een dergelijke BOS ziet er uit zoals in figuur 2. Timing van de toepassing in relatie tot het stadium van de schimmel bepaald de inzet van een type fungicide.
Plaagbestrijding
Insecten kunnen flinke schade toebrengen aan een gewas door aanvreten, zuigschade of overbrengen van ziekten. Bestrijden is lastig, in enkele gevallen kan gewerkt worden met steriele mannetjes techniek maar vaak is een insecticide de enige mogelijkheid. Hierbij is timing cruciaal omdat de omstandigheden kritisch zijn: het weer in relatie tot het maximale effect (of een zeer gering effect) in combinatie met het stadium van het insect.
Irrigatie
Er komen steeds meer technieken om efficiënt te beregenen waardoor water- en energieverspilling wordt voorkomen. Uit veelvuldig testen blijkt, dat werken met de bodemvochtsensor gebruiksvriendelijk is en ondersteuning geeft bij de planning van beregenen. Door bodemvocht sensoren te plaatsen in het veld kan het vochtgehalte van de grond worden bepaald. De bodemvochtsensoren geven het vochtgehalte weer in lagen van 10 cm tot 50 cm diep. Deze gegevens worden centraal verwerkt en in grafieken weergegeven, zodat het verloop in de vochttoestand over een periode zichtbaar wordt. Elk uur van de dag kan de teler op de mobile-app of computer aflezen hoeveel vocht het gewas nog beschikbaar heeft. Tevens kan het systeem aangeven of er water uitspoelt na beregenen en is de wortelactiviteit zichtbaar. Met name de wortelactiviteit is essentieel voor de opname van nutrienten en water. (Bouwkamp, 2011) Nadeel van een sensor is dat deze op één punt meet en deze meting naar de rest van het perceel vertaald moet worden. Hier kan een bodemkaart een prima aanvulling zijn.
Er zijn ook systemen die zonder sensoren een irrigatie advies geven. Hiervoor kunnen verdampings berekeningen gecombineerd worden met satellietbeelden.
Bemesting
Om gewassen optimaal te kunnen laten groeien is het toedienen van de juiste meststoffen belangrijk. Hier hebben we te maken met een spanningsveld tussen wet®elgeving enerzijds en de plantkunde anderzijds. Wet®elgeving zorgt voor normeringen waar de teler zich aan moet houden. Het opstellen van een bemestingsplan is dus noodzakelijk. Deze wordt ingevuld met de plantkunde in het achterhoofd: welk gewas heeft op welk tijdstip welke meststoffen nodig. Traditioneel staat grondonderzoek aan de basis van een bemestingsplan, deze wordt voorafgaande aan de teelt opgesteld.
Gedurende de teelt kan er aanvullend onderzoek gedaan worden in de vorm van grondonderzoek, maar ook gewasanalyse. De eerste bodemsensoren zijn op de markt die ook mineralen kunnen meten, welke en hoe betrouwbaar moet nog uitkristalliseren. Voor gewasanalyse in het veld zijn er mobiele meters. Middels geijkte curves uit onderzoek kan er uit de meingen wordt vastgesteld of een overbemesting gewenst is of niet. Met een dergelijke advies-gift kun je vervolgens de beslisboom door lopen om te kijken hoe je de gift zou kunnen toepassen.
Vaak is het de teler die hier zelf de afweging moet maken. Is water (tekort) de beperkende factor voor opname? Is structuur de beperkende factor? Is stikstof de oplossing?
Handheld nutrienten meters:
Beschikbaar
Er zijn verschillende aanbieders zowel uit Nederland als uit het buitenland. De meest bekende systemen zijn die van Agrovision en Dacom. Maar er zijn meerdere systemen adviezen geven, bijvoorbeeld Akkerweb op bodemherbicide in relatie tot de bodemkaart.