4.2.1 - Praktijk in uitvoering, Netwerken

Er zijn tal van voorbeelden van boeren die (min of meer) natuurinclusief werken. Veel van deze boeren zijn verenigd in netwerken, zoals de agrarische collectieven, verenigd in BoerenNatuur. Hierbij zijn ± 11.000 boeren aangesloten die meedoen met het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb). BoerenNatuur en de collectieven doen veel aan kennisontwikkeling, -uitwisseling en advies aan boeren over natuurincusieve landbouw en zijn vaak gesprekspartner in gebiedsprocessen.

Een ander voorbeeld is het netwerk Caring Farmers. Dit netwerk wil als uithangbord dienen voor natuurinclusieve landbouw, als organisatie om kennis uit te wisselen waarbij boeren leren van boeren. Tevens is het een belangenorganisatie die opkomt voor boeren die op weg zijn naar een natuurinclusieve kringlooplandbouw. De website biedt een overzicht van aangesloten boeren in al hun diversiteit: van boeren die biologisch produceren of aan agrarisch natuurbeheer doen, tot voedselbossen. De Boerenraad heeft vergelijkbare doelstellingen.

En dan zijn er nog de netwerken waarin verschillende typen stakeholders samenwerken zoals boeren, NGO’s, kennisinstellingen en overheden. Een voorbeeld daarvan is Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Hierbinnen zijn verschillende projecten opgezet in verschillende regio’s, waaronder projecten gericht op bloeiende akkerranden, duurzaam bodembeheer en landschapselementen. Op de website geen voorbeelden van natuurinclusieve boeren, maar wel van projecten op regionaal niveau waar boeren aan meedoen.

Verschillende proefboerderijen hebben aandacht voor natuurinclusieve landbouw. Voor de akkerbouw is de Boerderij van de Toekomst in Lelystad interessant. Daar heeft men o.a. aandacht voor bodembiodiversiteit, gewasdiversiteit (bijvoorbeeld door middel van strokenteelt) en landschapselementen (waarmee natuurlijke vijanden en bestuivers aangetrokken kunnen worden, ofwel functionele agro-biodiversiteit). AgroProeftuin de Peel in Noord-Oost Brabant is gericht op samenwerking tussen akkerbouwers en veetelers, om zo bij te dragen aan het sluiten van kringlopen. Proeftuin KTC Zegveld is gericht op verduurzaming van de melkveehouderij in het veenweidegebied.

Inmiddels zijn er verschillende ‘Living Labs’ natuurinclusieve landbouw, zoals Living Lab Fryslân (natuurinclusieve melkveehouderij), Living Lab Natuurinclusieve Landbouw Overijssel en de Groene Cirkels Kaas en Bodemdaling en Duurzame Fritesketen. Living labs zijn samenwerkingsverbanden van publieke, private en kennispartners, die al zoekend en experimenterend werken aan transitieopgaven. De Living Labs helpen boeren die zoeken naar een bedrijfsvoering die bijdraagt aan behoud van biodiversiteit, gekoppeld aan een gunstig bedrijfseconomisch perspectief. Op hun websites worden verhalen gebundeld van boeren die in staat zijn gebleken deze twee doelstellingen succesvol aan elkaar te koppelen.

Ook zijn er platforms opgericht om natuurinclusieve boeren te ondersteunen, al dan niet vanuit de overheid. Het kennispunt Landbouw met natuur wordt ondersteund door verschillende organisaties, waaronder een provincie. Op hun website worden zo’n vijftig bedrijven beschreven, in geheel Nederland, van akkerbouw tot veehouderij tot fruitteelt.

Staatsbosbeheer helpt tachtig boerenbedrijven om om te schakelen naar natuurinclusieve landbouw. Het gaat om boeren die grond pachten van Staatsbosbeheer. Het zijn veelal veehouderijen, maar ook gemengde bedrijven doen mee. Op hun website een overzicht van deelnemende bedrijven.

Er is een netwerk van initiatieven op het gebied van voedselbossen en permacultuur. Op de website is een kaart van Nederland te vinden met daarop diverse initiatieven met links naar die initiatieven. Het zijn niet alleen boeren die werken aan een voedselbos, het kan bijvoorbeeld ook gaan om burgers, in samenwerking met een gemeente. Ook zijn er filmpjes beschikbaar met uitleg.

De Vereniging van Agrarische Bedrijfsadviseurs biedt mogelijkheden aan agrarische adviseurs om zich verder te bekwamen en te profileren, o.a. als deskundige op het gebied van natuurinclusieve landbouw.