Dit hoofdstuk bespreekt een aantal ziekteverwekkers die voorkomen bij de meelworm, krekel, Black Soldier Fly en de huisvlieg. In het verleden is er vooral onderzoek gedaan naar ziekteverwekkers in insecten met als doel om deze insecten te doden. Dit omdat de insecten in een andere context zelf als ongedierte worden gezien. De commerciële productie van insecten is, met uitzondering van de honingbij en de zijderups, iets van de laatste tijd. Dit zorgt ervoor dat er nog steeds nieuwe informatie bijkomt over ziekteverwekkers bij insecten.
Ziekten van de meelworm
De gele meelworm (Tenebrio molitor) wordt al jaren gebruikt als diervoeder en er is daarom redelijk veel kennis over ziekteveroorzakers.
Bij de gele meelworm komende de volgende ziektekiemen voor:
Beauveria sp. (schimmel)
Metarhizium spp. (schimmel)
B. bassiana (schimmel)
Trichospilus diatraeae (parasiet)
Serratia marcescens (bacterie)
Iridoviridea (virussen)
In sommige gevallen groeit de schimmel B. bassiana vanuit de meelworm ook in het substraat. Op die manier is de schimmel nog steeds aanwezig als de dode meelwormen zijn verwijderd.
Ziekten van krekels
Bij huiskrekels (Acheta domesticus) komen verschillende ziekteverwekkers voor. We behandelen hiervan een aantal:
Acheta domesticus densovirus (virus, AdDV)
Rickettsiella sp. (bacterie)
Metarhizium sp., Beauveria sp., Entomophaga sp. (schimmels)
Mijten
Virussen geven over het algemeen vergelijkbare verschijnselen bij krekels, zoals vloeibare interne weefsels, verlamming van de achterpoten, sloomheid, eventueel zwelling en sterfte. Daarnaast is het mogelijk dat dieren trillen met hun pootjes, ongecoördineerd bewegen, vaak vervellen of verkleuren. Het Densovirus (AdDV) kan grote uitbraken veroorzaken.
De bacterie Rickettsiella sp. zorgt een chronische ziekte bij krekels. De dieren vertonen een gezwollen buik, verweken van interne weefsels, verliezen van poten, slechte coördinatie, minder-geen eieren meer leggen. Het kan 20 dagen duren voordat de dieren sterven. Andere bacteriën zorgen voor verkleuringen en slapte en leiden meestal sneller tot sterfte.
Eén van de karakteristieke symptomen van schimmels bij krekels is een verharding van het lichaam. Dit wordt veroorzaakt door schimmelsporen over het exoskelet van de krekel. Ook na de dood van de krekel, kunnen de sporen blijven groeien en voor verkleuring zorgen.
Mijten komen veelvuldig voor bij het kweken van krekels. Met name als er een hoge luchtvochtigheid is. De mijten doorboren de huid van levende en dode krekels. De mijten kunnen bestreden worden door het uitzetten van predator mijten.
Ziekten van de Black Soldier Fly
Recent is ontdekt dat net als bij de andere insecten, ook de Black Soldier Fly (Hermetia illucens) geïnfecteerd kan worden door de schimmel Beauveria bassiana. De schimmelgroei is aan de buitenkant zichtbaar. Andere aandoeningen die voorkomen, maar waarvan de oorzaak onbekend is, zijn:
Gedraaide pop die niet uitkomt of leidt tot een gedraaide volwassen vlieg
Afwijking aan 1 of beide vleugels
Kleine of afwijkende antennes
Gedraaide vleugels of vleugeluiteinden
Omdat de Black Soldier Fly pas vrij recent wordt gebruikt in de massaproductie, is de informatie over ziekteveroorzakers beperkt.
Ziekten van de huisvlieg
De huisvlieg (Musca domestica) kan geïnfecteerd worden met het MdSGHV. Dit staat voor Musca domestica salivary gland hypertrophy virus. In het Nederlands betekent dat: een virus dat bij de huisvlieg zorgt voor vergroting van de speekselklier. De besmetting gaat door contact met een geïnfecteerd dier of een kadaver of door kannibalisme.
De schimmel Entomophthora muscae zorgt voor sterfte bij de huisvlieg. Aan de buitenkant van de vlieg zijn dan witte banden schimmel te zien.
Sommige micro-organismen (met name bacteriën en schimmels) die bij insecten voorkomen, kunnen ook bij de mens voor problemen zorgen. Dit noemen we een zoönose. Ook kunnen insecten als vector dienen van humane ziektekiemen. Een vector is een overbrenger van ziekten. In dit geval voor virussen of prionen die bij de mens voor ziekte kunnen zorgen. Regelmatig handen wassen met zeep is daarom erg belangrijk als je met de insecten werkt.
Mensen of dieren die de insecten eten, kunnen ook op die manier besmet worden.