RENURE

Het SAFEMANURE-onderzoek van de Europese Commissie (Joint Research Center, 2018) heeft criteria opgesteld waar RENURE aan zou moeten voldoen. Dit zijn criteria ten aanzien van de samenstelling van de meststoffen, de productie, de opslag en de aanwending op het land. Als aan deze voorwaarden voldaan wordt, dan zou het product gebruikt kunnen worden binnen de gebruiksnorm voor kunstmest. Deze voorwaarden zullen door de lidstaten moeten worden uitgewerkt in de gebruiksvoorschriften.

De RENURE-status kan pas worden verkregen wanneer het risico op nitraatverliezen niet slechter is dan van de kunstmest-referentie (Haber-Bosch). Hiervoor is zowel de samenstelling als het gebruik van de meststoffen belangrijk voor. Het onderzoek adviseert hiervoor de volgende criteria:

• De stikstof in de meststof is voor minimaal 90% anorganisch / mineraal (N_mineraal/N_totaal ≥ 90%), òf de verhouding tussen totale koolstof en totale stikstof is lager dan 3 (C_totaal/N_totaal ≤3).
• De samenstelling van RENURE-meststoffen aan N, P₂O₅ en K₂O moet duidelijk worden weergegeven / gecommuniceerd wanneer het gehalte van het betreffende nutriënt hoger is dan 1% in de droge stof. Bovendien mogen werkelijk gemeten gehaltes in de producten niet meer dan 25% afwijken van wat er wordt aangegeven.
• Lidstaten moeten zorgdragen voor gebruiksvoorschriften waarbij de giften afgestemd worden op de gewasbehoefte, qua timing en qua dosering, zodat risico’s op verliezen minimaal zijn.
• Lidstaten moeten aanvullende maatregelen nemen om nitraatverliezen te minimaliseren, bijvoorbeeld door groenbemesters te verplichten.

RENURE staat in relatie tot de nitraatrichtlijn. Echter, ook ammoniakverliezen moeten worden voorkomen. Met name bij ammoniumhoudende meststoffen met een hoge pH is dit risico aanzienlijk. Het rapport stelt dan ook dat de lidstaten maatregelen moeten nemen om ammoniakverliezen te voorkomen dan wel te minimaliseren. In het bijzonder geldt dit voor meststoffen waarvan de stikstof voor meer dan 60% geen nitraat (NO₃^-) is en van meststoffen met een pH_water hoger dan 5,5. Verliezen moeten zowel tijdens de opslag als tijdens de aanwending worden voorkomen.

Te hoge gehaltes aan zware metalen (met name Cu, Zn, As, Cd, Cr, Hg, Pb) moeten worden voorkomen. Uit literatuuronderzoek bleek dat met name koper (Cu) en zink (Zn) van belang zijn in dit kader. Derhalve worden de volgende eisen aan RENURE-meststoffen voorgesteld:

• Koper (Cu): ≤ 300 mg/kg droge stof, en
• Zink (Zn): ≤ 800 mg/kg droge stof

Het uitgangspunt van RENURE is dat het technologie-neutraal is. Echter, het JRC (Joint Reserach Center) benadrukt dat het niet de bedoeling is dat aan de producteigenschappen wordt voldaan door eenvoudigweg mest te verdunnen met water, of er stikstofkunstmest of zo aan toe te voegen. Als er toch (minerale) stikstof uit producten of bijproducten anders dan mest wordt toegevoegd, dan moeten de bovengenoemde producteisen ervoor worden gecorrigeerd. Een voorbeeld hiervan is als via het stripping-scrubbing proces (‘indampen en terugwassen’) ammoniak via salpeterzuur wordt teruggewonnen. Ook wordt gesteld dat het productieproces zodanig moet zijn dat er een voorspelbare, consistente kwaliteit ontstaat.
Het is als volgt beschreven: RENURE-meststoffen worden geproduceerd:
• Via een proces waarbij op fysische, chemische of biologische wijze de mest wordt behandeld, op een andere wijze dan alleen mixen, mengen, drogen, verdunnen, korrelen en/of opslaan.
• Waarbij het gehalte aan minerale (nitraat- of ammonium-) stikstof ten opzichte van het totale stikstofgehalte tijdens het proces wordt verhoogd.
• Producteisen ten aanzien van stikstofgehalte (N_mineraal/N_totaal ≥ 90% of C_totaal/N_totaal ≤3 – zie hierboven) worden gecorrigeerd voor elke aanvoer of menging met geconcentreerde stikstofproducten (>3% N op droge stof-basis) die niet afkomstig is van dierlijke mest.
• Het productieproces garandeert een consistente kwaliteit en is in overeenstemming met alle andere criteria.

De Nederlandse mestboekhouding kent twee stikstofgebruiksnormen: een totale stikstofgebruiksnorm en een norm voor stikstof uit dierlijke mest. Voor een gewas waarbij de totale stikstofgebruiksnorm hoger is dan de stikstofgebruiksnorm uit dierlijke mest, moet een deel van de gebruiksnorm met kunstmest worden ingevuld (zie onderstaande tabel). Wanneer de Europese Commissie toestemming geeft om dezelfde regels toe te kennen aan de herwonnen stikstofmeststoffen uit dierlijke mest die aan de RENURE-criteria voldoen, dan kunnen deze producten in plaats van minerale kunstmest worden gebruikt.

Aanwending

Afhankelijk van het RENURE-product zou het kunnen worden aangewend op het land met de volgende technieken:

• Fertigatie
• Injecteur
• Spaakwielbemester
• Zodenbemester

Hoeksma, P., H. Schmitt, F. de Buisonjé, H. Pishgar Komleh and P. Ehlert, 2021. Composition of mineral concentrates. Results of monitoring installations of the pilot mineral concentrate. Wageningen Livestock Research, Report 1295. https://doi.org/10.18174/541577   

Nitroman. (2022). De mogelijkheden van herwonnen meststoffen uit dunne fractie varkens- en rundermest als kunstmestvervanger (RENURE). https://cdn.digisecure.be/vcm/2018121314837396_boekje-lowres.pdf

Regelink, I. (2022, 7 oktober). Meststoffen en kunstmestvervangers uit reststromen: ervaringen vanuit het EU H2020 Project SYSTEMIC. WUR. Geraadpleegd op 26 oktober 2023, van https://www.wur.nl/nl/nieuws/meststoffen-en-kunstmestvervangers-uit-reststromen-ervaringen-vanuit-het-eu-h2020-project-systemic.htm

Roefs, J. (2020, 17 september). RENURE (kunstmestvervangers): resultaten Europees SAFEMANURE-onderzoek. NCM. Geraadpleegd op 26 oktober 2023, van https://www.mestverwaarding.nl/kenniscentrum/1421/renure-kunstmestvervangers-resultaten-europees-safemanure-onderzoek

Yara. (2022, november). Meststoffen in de toekomst zonder aardgas? Yara. Geraadpleegd op 26 oktober 2023, van https://www.yara.nl/gewasvoeding/uitgelicht/akkerbouw/yara-akkeractueel-30/meststoffen-in-de-toekomst-zonder-aardgas/

Website Kunstmestvrije Achterhoek

Informatie over onderzoek naar mineralenconcentraat

Informatie over het project Nitroman