Nitraatactieprogramma

In een Nitraatactieprogramma worden maatregelen beschreven die de regering neemt om de waterverontreiniging door meststoffen uit de landbouw tegen te gaan voor gebieden waar de waterkwaliteit nog niet op orde is. De nitraatactieprogramma’s zijn een verplichting uit de Nitraatrichtlijn  en worden elke vier jaar vastgesteld. Nederland werkt momenteel de maatregelen uit het zevende Nitraatactieprogramma (2022-2025) uit en is een traject gestart om het achtste Nitraatactieprogramma (2026-2029) vorm te geven.

Nitraatactieprogramma, waterkwaliteit, waterverontreiniging, Nitraatrichtlijn

Het Nitraatactieprogramma is een plan dat maatregelen beschrijft om de verontreiniging van grond- en oppervlaktewater door meststoffen uit de landbouw tegen te gaan.

De Nitraatrichtlijn heeft als doel om de waterverontreiniging die wordt veroorzaakt door nitraten uit agrarische bronnen te verminderen en verdere verontreiniging te voorkomen. Daarnaast stelt de richtlijn dat ook eutrofiering van het oppervlaktewater vermeden moet worden, waardoor ook verontreiniging door fosfaten dient te worden tegen gegaan. Goede Landbouwpraktijk moet worden gestimuleerd. Elk land in de EU stelt vast welke gebieden nog niet voldoen aan de eisen uit de Nitraatrichtlijn; de zogenaamde nitraatuitspoelingsgevoelige gebieden(‘Nitrate Vulnerable Zones’). Voor die gebieden is een lidstaat verplicht om maatregelen te beschrijven, die genomen moeten worden om aan de doelen te gaan voldoen. Deze worden vastgelegd in een Nitraatactieprogramma. Nederland heeft het alle grond in Nederland aangewezen en werkt momenteel de maatregelen uit zevende Nitraatactieprogramma (2022-2025) voor het hele grondgebied uit. Het gehele grondgebied is aangewezen, omdat nitraatuitspoeling vooral optreedt in de droge gebieden met diepe grondwaterstanden, terwijl juist eutrofiëring plaatsvindt in de lagere natte gebieden. De plannen uit het Nitraatactieprogramma zijn een belangrijke basis van het mestbeleid in Nederland en wordt onder meer geïmplementeerd in de Meststoffenwet.

In een Nitraatactieprogramma wordt een overzicht gegeven van welke maatregelen in een lidstaat zijn ingevoerd en hoe maatregelen juridisch zijn vormgegeven. Dan worden de milieuresultaten van het gevoerde beleid en de relatie met andere beleidstrajecten, zoals bijvoorbeeld het klimaat-, en natuurbeleid en het gemeenschappelijk landbouwbeleid beschreven. Tevens is het Nitraatactieprogramma een belangrijke basis voor het realiseren van de Kaderrichtlijn Water (KWR) doelstellingen en de stroomgebiedsbeheerplannen die in dat kader door de regering worden opgesteld. 

 Lees meer...

Vervolgens komt er een uitgebreid hoofdstuk waarin de nieuwe maatregelen voor de komende periode worden beschreven. De maatregelen worden inhoudelijk beschreven; er wordt een tijdslijn gegeven wanneer de maatregel wordt ingevoerd; er wordt beschreven hoe men de maatregel wil invoeren (wettelijk, subsidie, e.d.); en er wordt een inschatting gemaakt van het effect wat met deze maatregel te verwachten is op het milieu; het effect op de landbouw; en de gevolgen die een maatregel heeft op de uitvoering en handhaving. 

 In de meest recente versie van het Nederlandse Nitraatactieprogramma worden voor de periode 2022-2025 verschillende maatregelen beschreven (zie ‘Bronnen en interessante links’).

Actieprogramma’s andere Europese landen

De Europese Commissie verschaft in het Nitraat Actie Programma Informatie systeem (NAPINFO) inzicht in alle maatregelen die door de lidstaten in hun actieprogramma’s worden beschreven (zie ‘Bronnen en interessante links’).

Vanuit de visie op kringlooplandbouw streeft Nederland naar het optimaal gebruik van lokaal beschikbare grondstoffen. Het streven om fossiel geproduceerde kunstmest te vervangen door producten uit mestverwerking helpt om de Nederlandse landbouw minder afhankelijk te maken van externe inputs. In het 7^de Nitraatactieprogramma streeft Nederland naar een generieke mogelijkheid voor de landbouwsector om RENURE-meststoffen te produceren en te gebruiken als zijnde kunstmest. Hiervoor is het noodzakelijk dat de Europese Commissie duidelijkheid geeft hoe men gebruik van meststoffen volgens de RENURE-criteria wil toestaan op basis van de Nitraatrichtlijn. In het kader van deze mogelijkheid zet Nederland de pilots waarin kunstmestvervangers worden getest, zoals pilot mineralenconcentraat en Kunstmestvrije Achterhoek door, waardoor deze producten op grotere schaal in de praktijk mogen worden toegepast.