...
Biologisch en (wereld)voedselvoorziening
De mogelijke bijdrage van biologische landbouw aan duurzame voedselvoorziening is, ook op wereldschaal, niet één-twee-drie te bepalen. De veel gestelde vraag is: ‘kan biologische landbouw straks 9 miljard mensen duurzaam voeden?’ Die vraag kan alleen worden beantwoord als we niet alleen naar de (al dan niet biologische) landbouw kijken maar naar het hele landbouw- en voedselsysteemNet zo als over duurzaamheid maken mensen zich zorgen over de vraag of er in de nabije en verdere toekomst nog wel voldoende voedsel zal zijn, onder druk van klimaatverandering, toenemende milieudruk en ook de groei van de wereldbevolking. Ook die zorg kan leiden tot de keuze voor biologische landbouw, terwijl anderen juist beweren dat biologische landbouw op termijn niet de groeiende wereldbevolking kan voeden. Voor het groeipotentieel van de biologische landbouw is duidelijkheid hierover nodig.
Er zijn inmiddels meerdere onderzoeken waarin dit in beeld wordt gebracht. Een recente studie (Adrian Muller e.a., 2017) concludeert: alleen maar wereldwijde omschakeling naar biologische landbouw leidt tot meer landgebruik maar ook tot een lager stikstof-overschot en minder gebruik van pesticiden. Een weloverwogen verandering van het voedselsysteem met omschakeling naar biologische landbouw levert echter wel een duurzame voedselvoorziening voor de wereldbevolking in 2050 op. Daarvoor zijn twee dingen nodig: beperking van de hoeveelheid vee en daarmee het aandeel dierlijke eiwitten in ons dieet, en vergaand terugdringen van de voedselverspilling. In dat scenario:
- wordt de veestapel beperkt tot wat nodig is om gewassen die de mens zelf moeilijk kan verteren (met name grassen) om te zetten,
- worden geen voedingsgewassen aan dieren gevoerd die de mens zelf kan eten en neemt het areaal met gewassen die direct voor menselijke consumptie zijn relatief toe.
- is aandeel dierlijke producten in ons dieet kleiner dan nu: de ‘eiwit-transitie’ die al op gang begint te komen.
- wordt de enorme voedselverspilling (de FAO schat dat wereldwijd 30 a 40% → BRON? van van het geproduceerde voedsel nooit op ons bord komt) teruggedrongen, in essentie door een efficiënter voedselsysteem; van de noodzaak hiervan is eigenlijk iedereen al overtuigd.
...
Hoe zo’n landbouwsysteem er op wereldniveau uit zou moeten zien is overigens met alleen de tegenstelling gangbaar - biologisch onvoldoende in beeld. Per klimaatzone en regio zal er gezocht moeten worden naar een optimalisatie van het landbouwsysteem. Een goed denkmodel daarvoor is dat van ‘ecologische intensivering’ (Pablo Tittonell, 2013).
1.3.3 Perspectief voor de biologische landbouw: ‘organics 3.0’
We hebben gezien dat de biologische landbouw zich de afgelopen eeuw geleidelijk heeft ontwikkeld vanuit een kleine, sterk door idealen gedreven, groep voorlopers, via een snel groeiende groep nieuwe toetreders die vooral bezorgd waren over de milieuproblemen van de gangbare landbouw in de jaren '70 60 en '8070, naar verdere groei met ondernemers die ook (maar meestal niet alleen) een marktkans zien in biologisch. We hebben gezien dat er een groeiende groep consumenten is die wel eens of zelfs vaak iets biologisch koopt (maar zelden kiest voor uitsluitend biologisch), vaak toch met vooral ik-gedreven motieven (gezonder, lekker enz.). De biologische sector groeit nog volop door.
...
- Waarde-gedreven zijn: weten waarom ze kiezen voor biologisch, daar zichtbaar wat mee doen op hun bedrijf en die dat kunnen en durven uit te dragen, te communiceren;
- Ondernemend en marktgericht zijn;
- Ambitieus zijn, geen genoegen nemen met ‘goed volgens de regeltjes’ maar verder willen gaan, willen surfen op de duurzaamheidsgolf in plaats van erdoor te worden overspoeld.
Wat geldt voor iedere ondernemer geldt nog veel meer Dit geldt voor de hele sector, voor de keten van landbouw, handel en verwerking en groot- en kleinhandel. De hele keten moet zichtbaar de uitdaging aangaan om het meest duurzame voedselsysteem te zijn, met de beste (gezondste en lekkerste) producten. Niet alleen hier maar ook elders, dus ook in hoe we met import en export omgaan.
...