...
6.3.2 ontwikkeling afzet biologisch
...
(afbeelding -samenvatting- bijgehouden t.m. 2020; wordt later vervangen)
Ook de omzet van bio-producten groeit in de jaren tot 2022 flink. Tussen 2006 en 2016 verdrievoudigde de omzet van biologische producten. Het totaal aandeel biologisch in de afzet van levensmiddelen is eind 2018 gestegen naar 4,7%, de groei van de totale omzet biologisch was in 2018 8,4%, naar in totaal ruim anderhalf miljard euro. Deze groei zet zich voort in 2019. Er is recent forse groei in de bio-afzet van de discounters, bedrijfswinkels en on-line. 2020 liet daardoor een sterke groei zien, mede als effect van de corona-crisis (deels het effect van meer thuis koken, te zien bij alle supermarkten, maar ook door meer belangstelling voor gezonde voeding). In 2021 was de totale omzet van de supermarkten en speciaalzaken weer met 2% gedaald, maar groeide het aandeel bio nog met 0,5%.
In 2022 doet zich een kentering voor. In dat jaar is de inflatie met gemiddeld 10%) hoog en wijken consumenten weer vaker uit naar gangbare producten. Er is nog groei (in omzet), maar deze is lager dan de groei in het reguliere circuit (supermarkten). De groei in omzet (in €) maskeert een lichte daling in volume verkochte producten.
W.b. volume en omzetgroei lopen de supermarkten voorop. In 2018 was de groei van de omzet biologisch hier 8,2%. In 2019 is deze groei wat afgevlakt, naar 4,9% (ten opzichte van 4,3% groei van de totale groei van de omzet van de supermarkten), maar in 2020 was de groei hier 12,9%. Opvallend groot (en groeiend) is het aandeel eieren in de bio-afzet van de supermarkten: bijna 17% van de totale afzet. Ook AGF en zuivel zijn relatief groot, met ruim 4%. Van alle verkochte groenten (binnen AGF) in de supermarkt is inmiddels 13% biologisch. De groei in vlees en vleeswaren was in 2020 echter heel klein. Dat lijkt te passen in de trend naar meer vega. Ook in 2021 daalde de omzet in vlees met -4,9% (deze daling volgt de daling van de omzet in gangbaar vlees met -4,2%). In 2022 daalde de afzet van bio binnen de supermarkten licht naar 3,2%. Het aandeel bio in de totale retail was in 2022 4,4%.
In 2021 werd 73,8% van de omzet in bio door de supermarkten gerealiseerd. In 2020 was dat 78,7% (bron: Bionext). Dat betekent dus dat het aandeel van de biologische speciaalzaken is toegenomen. In 2022 was het aandeel afzet supermarkten opnieuw 73,9%.
In deze cijfers zijn de discounters Aldi en Lidl niet meegerekend. Deze discounters zetten in thuisland Duitsland fors in op biologisch (Aldi claimt in Duitsland een aandeel van 26% biologisch in het totaal assortiment); dat vertaalt zich ook naar Nederland. Cijfers hierover zijn echter niet kenbaar gemaakt.
De biologische speciaalzaken verloren de afgelopen jaren marktaandeel ten opzichte van de supermarkten. Hieronder vallen ook de 'bio-supers' Ekoplaza en Odin (een derde van de winkels). In 2019 is de totale omzet van de speciaalzaken wel weer gestegen, met 1,8%, en in 2020 lieten zij een flinke groei zien van 8,7 % (waarschijnlijk mede een corona-effect). In 2021 konden zij deze groei vasthouden met een groei van 2,2%. Zij voeren een veel breder assortiment (5.000 a 9.000 bio-producten, tegenover 50 a 1.000 in de supermarkten en discounters). Vooral de klanten die echt voor bio kiezen (de 'Heavy bio buyers') weten de speciaalzaken te vinden. In 2022 was er echter een daling van de omzet van 4,1%.
Vanaf 2016 is de afzet via Foodservice (horeca, bezorgdiensten, catering e.d.) sterk gegroeid, in 2019 met 3%. Binnen het totaal marktaandeel van de Foodservice blijft bio echter klein, met 1,6%. Mede door de corona-ontwikkelingen laat 2020 nog geen duidelijke trend zien.
In vergelijking met andere EU-landen blijft het aandeel bio in de afzet detailhandel klein, net als dat van het areaal bio (zie hiervoor). In 2021 was het aandeel bio in de afzet 13% in Denemarken (koploper), 7% in Duitsland, 6,6% in Frankrijk en 3,8% in België; in Nederland was dit 3,3%. De totale afzet detailhandel in bio in de EU was € 46,7 mlrd., een groei van 3,6%. In de totale afzet waren Duitsland (29%) en Frankrijk (23%) de grootsten; dit zijn voor Nederland belangrijke exportlanden. (cijfers: FIBL)
trendbreuk 2022 ?
2022 leek een heel moeilijk jaar te worden voor de biologische sector. Er waren signalen dat consumenten door de hoge inflatie, vooral aangejaagd door hogere brandstofprijzen maar ook door hogere voedselprijzen, uitweken naar de goedkopere producten binnen het gangbare segment. De groei in het aantal bio-bedrijven en het bio-areaal in de afgelopen jaren leek nu tot overproductie te leiden. Er waren signalen van afzetproblemen en, omdat de inflatie hoog is in de hele EU, staat ook de export onder druk.
Enigszins verrassend blijkt deze negatieve trend niet uit de cijfers, in ieder geval waar het gaat om de binnenlandse afzet: in een recent onderzoek van GfK blijkt de omzet van biologische producten met 25% gestegen ! (waarvan 15% toenemend volume en 10% prijsstijging) De aankoopfrequentie steeg met 15%, en vooral de groep ‘heavy buyers’ groeide. 77% van de consumenten geeft aan vaker biologisch te willen kopen als de prijs lager zou zijn; dat geeft het groeipotentieel aan. Zie https://www.biojournaal.nl/article/9515374/gfk-omzet-biologisch-25-in-2022/
Op dit moment (april 2023) is nog niet duidelijk wat dit voor de geconsolideerde jaarcijfers 2022 gaat betekenen en of deze trend zich in 2023 gaat voortzetten.
groeiverwachtingen
Bionext verwachtte op grond van de cijfers 2018 voor de komende 5 jaar opnieuw een verdubbeling van de omzet biologisch. Een marktaandeel van rond de 10% lijkt leek bij voortzetting van de ontwikkeling t.m. 2018 rond 2025 haalbaar. https://bionext.nl/wat-doen-we/onderzoek/trendrapporten/ De wat afvlakkende groei in 2019 paste niet in deze trend, In 2020, in de periode van de Corona-crisis, was de groei van de afzet van biologisch echter stormachtig. Er was meer vraag naar vers, voedsel van nabij en ook biologisch. Deze groei is in 2021 vastgehouden. 2022 lijkt is echter een slecht jaar te gaan wordengeworden. De groei heeft zich sinds 2018 voortgezet, maar niet zo groot als toen verwacht.
In 2020 heeft de Europese Commissie in de Green Deal het doel vastgelegd om in 2030 op 25% biologische landbouw uit te komen. Dat kan alleen lukken als de afzet van biologische producten ook op dat aandeel uit gaat komen. Dat is nog een heel grote opgave. In lijn met de Green Deal heeft de Nederlandse regering in december 2022 het Actieplan groei van biologische productie en consumptie uitgebracht. Hierin legt de regering een stimuleringsbeleid vast, gericht op zowel het aanbod als de vraag. Het Actieplan stelt een ambitieus doel: naar 15% biologisch areaal in 2030 ! De vraag is daarin leidend: meer afzet van bio moet de groei mogelijk maken. Daarop zet het stimuleringsbeleid in. Dit wettigt de verwachting van een verdere groei in de komende 10 jaar.
...