Content Comparison

Biologisch, natuurinclusief en biodiversiteit

biodiversiteit door/binnen (bio)landbouw

Een belangrijk motief om te kiezen voor biologische landbouw en biologische producten is zorgen over de terugloop van biodiversiteit. Vaak denken we dan aan de terugloop in het aantal soorten dieren en planten, en minder diversiteit van soorten in een bepaald gebied of binnen een landbouwbedrijf. Op een biologisch bedrijf komen meer verschillende soorten voor, en die hebben ook een functie in de productiviteit van dat bedrijf (ecosysteemdiensten). Dat is een belangrijk winstpunt. De diversiteit is echter buiten het landbouwareaal nog heel veel groter. Omdat de mens met zijn landbouw, maar ook infrastructuur, industrie, dorpen en steden een steeds groter deel van het land op deze wereld in beslag neemt blijft er voor de resterende natuur minder over. Ook binnen natuurgebieden heeft de mens invloed: denk in onze omgeving aan b.v. stikstof-depositie, verdroging en verspreiding van (residuen van) bestrijdingsmiddelen zoals neonicotinoïden. 'Natuur' wordt steeds meer een eiland in de mensen-zee. Hoe kleiner een eiland, hoe kwetsbaarder de biodiversiteit op dat eiland.

Je kunt biodiversiteit, behalve in aantallen en diversiteit van soorten, ook uitdrukken in biomassa. Het beeld wordt dan schrijnender:

• gemeten in koolstof is de totale biomassa op aarde sinds het begin van de landbouw gehalveerd, van naar schatting zo'n 1.000 gigaton naar 550 gigaton. Dat betekent feitelijk: de mens teert in op de levende schil om de aarde.
• van deze biomassa zit zo'n 90% in planten, 5% in bacteriën en 5% in alle andere klassen organismen. Gewervelde dieren maken er maar zo'n 0,4 % van uit.
• binnen die 0,4 % wordt de levende massa voor een steeds groter deel in beslag genomen door onszelf en onze landbouwhuisdieren. Er zit inmiddels twintig keer meer biomassa in onszelf en de zoogdieren die we als vee houden dan in alle wilde zoogdieren bij elkaar. De biomassa van alle kippen bij elkaar is twee a drie keer zoveel als van alle wilde vogels bij elkaar.
• in termen van biomassa is de insectenpopulatie in Nederland (en waarschijnlijk in de meeste ontwikkelde landen) enorm teruggelopen, met zo'n 70%; veel meer dan de terugloop in aantal soorten doet vermoeden.

(bron o.m.: De Correspondent, 27 juli 2019, gebaseerd op Ron Milo e.a., https://www.pnas.org/content/115/25/6506 )

De mens en zijn landbouwhuisdieren nemen inmiddels zoveel oppervlakte in beslag, en zo'n groot deel van de koek in termen van biomassa, dat alleen natuurbehoud onvoldoende is om biodiversiteit te behouden. We zullen ook ruimte moeten maken binnen de menselijke wereld: door onze leefomgeving te vergroenen, verbindingen tussen natuurgebieden in stand te houden en uit te breiden (vermindering van eilandwerking) en biodiversiteit op onze landbouwbedrijven toe te laten en functioneel te maken. Ook dat is een manier om aan te kijken tegen biologische en natuurinclusieve landbouw.

natuurinclusieve landbouw

Een relatief nieuwe beweging is natuurinclusieve landbouw: landbouw die systematisch natuurelementen toe- en binnenlaat als 'ecosysteemdiensten' (bij voorbeeld: gras- en bloemenranden om natuurlijke bestrijders van plagen aan te trekken), maar ook oog heeft voor 'begeleidende' en 'omliggende' natuur als waarde in zich en als bijdrage aan een aantrekkelijke bedrijfsomgeving met verdienmogelijkheden in b.v. plattelandstoerisme. Het gaat vaak om bedrijven met een geschiedenis in agrarisch natuurbeheer en de diverse agrarische natuurverenigingen. Veel, maar lang niet alle, natuurinclusief werkende boeren zijn biologisch. Omgekeerd biedt het perspectief van natuurinclusief interessante uitdagingen voor ook veel bio-bedrijven: natuurinclusief werken kan een verdieping van het biologisch concept zijn.