Content Comparison

...

Biologische melkveehouders zoeken naar beweidingssystemen die het beste passen bij de omstandigheden (grondsoort, landschap e.d.), de regels voor biologisch (vooral:  een lager bemestingsniveau) en hun bedrijf en bedrijfsdoel. De voornaamste systemen zijn

...

Standweiden: indeling in b.v. drie blokken, koeien staan twee a zes weken op een blok;

...

arbeidsintensiteit van de verschillende weidesystemen is een belangrijke overweging.

Voor de bio-melkveehouderij zijn de voornaamste systemen (op volgorde van minder naar meer arbeidsintensief):

• Kurzrasen: intensieve beweiding op één perceel gedurende het hele seizoen.

• Omweiden: het weideperceel wordt ingedeeld in minimaal 10 blokken, omweiden na 0 (dagelijks) a 6 dagen omweiden;4 dagen. Een klassiek extensief systeem dat veel grond en een goed huiskavel vereist.

• Nieuw Nederlands weiden: dit systeem (van Stichting Weidegang) is ontwikkeld om een optimale benutting van het gras mogelijk te maken, en daarmee een zo groot mogelijk aandeel gras in het rantsoen van de koeien. Het weideperceel wordt ingedeeld in drie blokken, en elk blok in vier a vijf percelen. De koeien gaan elke dag naar een volgend perceel (van 1 naar 2, van 2 naar 3 enz.), en na vier weken wordt gewisseld van blok.

• Strip grazen: op het weideperceel gaan de koeien twee of meer keer per dag naar een nieuwe strook gras d.m.v. een verplaatsbare afzetting ;

• Kurzrasen: intensieve beweiding op één perceel gedurende het hele seizoen.

...

• (voordraad en achterdraad).

...

In deze beweidingssystemen stuur je op de graslengte bij inscharen en uitscharen. Deze verschilt sterkt tussen de vier systemen:

• Kurzrasen: een vorm van standweiden. Hier wordt de graslengte in het hele groeiseizoen tussen 3 - 5 cm. in/uit gehouden. In dit systeem is de eiwit-opname het hoogst, want de koeien eten alleen de eiwitrijke topjes van het aangroeiend gras. De totale productie van het gras is echter lager, en er blijft minder over voor een goede bodem.

• omweiden: inscharen bij 17 cm, uitscharen bij 6 cm.. Dit vergt een goede planning van de percelen.

• Nieuw Nederlands weiden (of dynamisch omweiden): inscharen bij 10-12 cm., uitscharen bij 9- 11 cm.. In de blokken waar niet wordt geweid (de blokken B en C op het plaatje) kan tussentijds gemaaid worden als het gras te hoog wordt.

• stripgrazen: inscharen bij 18 - 20 cm., uitscharen bij 6 cm.. In de zogenaamde pure graze -systemen wordt met nog hoger gras gewerkt: inscharen bij 30 cm. en uitscharen bij 6 - 12 cm..

De grasgroei neemt af bij ongeveer 30 cm. en is maximaal vanaf een graslengte van 12 cm.. De systemen waar het gras niet korter wordt afgegraasd dan zo’n 12 cm. (Nieuw Nederlands Weiden, stripgrazen, pure graze) optimaliseren dus op een zo groot mogelijke grasproductie, en een zo groot mogelijk aandeel gras in het rantsoen. Kurzrasen en omweiden optimaliseren op het eiwitgehalte van het gras, maar hebben wel minder grasproductie en dus een groter aandeel bijvoeding in het rantsoen. Bij omweiden is de benutting ook lager omdat de koeien in de derde en vierde dag op hetzelfde perceel relatief veel gras laten staan.

Bedrijfsomstandigheden (verkaveling, arbeid), grondsoort en bedrijfsdoel bepalen de keuze. Overwegingen zijn onder meersamenvattend:

• De grasbenutting (percentage door het dier opgenomen gras ten opzichte van de geproduceerde hoeveelheid gras, in DS) is hoger in systemen met meerdaags omweiden of dagelijkse rotatie;

• de nodige bijvoeding op stal: hoe lager de grasbenutting en het aandeel gras in het rantsoen, hoe meer bijvoeding nodig is (en dus ook -de kosten van- de teelt of inkoop hiervan);

• Omweiden, Nieuw Nederlands Weiden en strip grazen zijn (in oplopende volgorde) wel veel arbeidsintensiever arbeidsintensiever;

• Standweiden en Kurzrasen zijn beter voor het aandeel klaver (witte klaver concurreert beter in kort afgegraasd gras) (N.B. niet iedereen neemt dit waar, met name op blijvend grasland);

• er is ook de waarneming dat kort maar intensief begrazen van telkens nieuwe percelen (stripgrazing e.d.) leidt tot betere benutting van de klavers en andere kruiden. Koeien krijgen dan niet de gelegenheid alleen de lekkerste hapjes (jong gras) te eten. De hergroei is daarna beter. Zie ook de Verdieping.

• De verkaveling van het bedrijf bepaalt ook de mogelijkheden.

Zie voor meer informatie het dossier Beweiding in de Verdieping. Optimaliseren van het beweidingssysteem voor het eigen bedrijf vergt behoorlijk wat studie, en evt. ook advies. Een handig hulpmiddel is de weidewig of feedwedge, een apparaat met rekensysteem dat op basis van de grashoogte de grasvoorraad en de grasbenutting in beeld brengt. Zie het filmpje in de Verdieping.

Indien weidevogelbeheer een bedrijfsdoel is kan dat leiden tot andere keuzes w.b. de beweiding, ook in verband met een andere bemestingsstrategie. Zie hiervoor verder par. 4.1.2.

...

Blijvend grasland past goed in de biologische bedrijfsvoering, omdat het leidt tot meer biodiversiteit en tot meer opbouw van organische stof in de bodem. Het organische stofgehalte van de bodem onder blijvend grasland stijgt met 2 a 3% per 10 jaar, en kan oplopen tot 6 a 7% op zandgrond en 12 a 20% op kleigrond. Dit leidt tot een hoge productiviteit en weerbaarheid, met name ook tegen te natte en te droge omstandigheden (betere structuur en sponswerking). De samenstelling van het gras de grasmat verandert op den duur, waarbij ook de minder productieve grassoorten een plaats krijgen in de grasmat. Dit kan passen in meer biodiversiteit en een groter aandeel ruwvoer in het rantsoen. Het aandeel minder geschikte grassen en onkruiden kan echter ook te hoog worden. Dit kan wel worden verbeterd met doorzaaien.

Veel boeren hebben ook een deel tijdelijk grasland, dus grasland dat uiterlijk in het vijfde jaar weer wordt gescheurd. Daarvoor hebben ze meerdere redenen. Tegenover de voordelen van blijvend grasland staan ook nadelen, waaronder een geleidelijk minder gunstige samenstelling van het gras- en kruidenbestand, en . Ook is het handhaven van een voldoende aandeel klavers is in blijvend grasland vaak moeilijk. Tijdelijk grasland heeft vooral in de eerste jaren een hoge opbrengst, maakt een hoog aandeel klavers en gunstige kruiden mogelijk en maakt afwisseling met de teelt van voedergewassen (mais e.a.) en hoger salderende akkerbouw-gewassen (b.v. pootaardappelen) mogelijk. Daar staat een groter verlies van nutriënten en van organische stof tegenover.

• In de praktijk kan een combinatie van blijvend en tijdelijk grasland optimaal zijn. Nick van Eekeren (Louis Bolk Instituut) stelt een 60-20-20 - systeem voor: 60% blijvend grasland, 20% grasklaver en 20% voedergewas (snijmais) in rotatie. Dat betekent twee a drie jaar grasklaver (= tijdelijk grasland), scheuren en omwisselen met twee a drie jaar bouwland voor voedergewassen (snijmais, maar dat kan ook - deels - een ander voedergewas zijn). Het voedergewas wordt dan geheel of gedeeltelijk bemest met de ondergewerkte grasklaver. Je kunt in de praktijk ook een andere verhouding tussen blijvend grasland en bouwland/tijdelijk grasland kiezen, afhankelijk van de bedrijfssituatie (verkaveling, behoefte aan huiskavel/standweide e.d.). 

• Als je samenwerkt met een akkerbouwbedrijf kan een (deel van) het tijdelijk grasland ook op dat bedrijf zijn: de akkerbouwer neemt dan grasklaver op in de gewasopvolging en levert dit aan de veehouder, in ruil voor mest, de nalevering van N uit de gras/klaver en de waarde als rustgewas. Ook is grondruil mogelijk: de veehouder stelt dan een deel van het eigen bouwland beschikbaar te stellen aan de akkerbouwer, bij voorbeeld voor de teelt van pootaardappelen, in ruil voor grasklaver op het bedrijf van de akkerbouwer. 

Voor het scheuren van tijdelijk grasland gelden strikte regels, die nog weer verschillen per grondsoort. Zie hiervoor de RVO-pagina Grasland scheuren in de Verdieping.