Licht: termen en eenheden

Voor licht worden veel termen, eenheden en afkortingen gebruikt. Onder andere: Joule, Watt lumen, lux, PAR, PPF, PPFD en PPE. Op deze pagina wordt een kort overzicht gegeven.

Mensen en planten nemen licht op verschillende manieren waar. Er zijn lichteenheden toegespitst op hoe een mens het licht waarneemt en eenheden voor de gevoeligheid van planten voor licht. In de glastuinbouw sector zijn beide relevant.

Mensen

Mensen kunnen licht met golflengtes tussen 380 en 780 nanometer waarnemen. Afhankelijk van de golflengte zien wij een bepaalde kleur.

Mensen maken gebruik van twee types zicht. De lichtintensiteit waarin we ons bevinden, bepaalt welk type zicht gebruikt wordt. Bij voldoende licht maken mensen voornamelijk gebruik van fotopisch zicht. De maximale lichtgevoeligheid van het menselijk oog ligt bij 555 nm. Onze ogen zijn dus vooral gevoelig voor groen en geel licht en minder gevoelig voor blauw en rood licht.

De gevoeligheid van het menselijk oog bij fotopisch zicht.

Planten

Binnen het PAR licht (400-700 nm) verschilt de efficiëntie waarmee licht gebruikt wordt in de fotosynthese. Het verloop van de relatieve gevoeligheid van de fotosynthese van planten voor licht van verschillende golflengtes is onderzocht door onder andere een onderzoeker genaamd McCree, en wordt dan ook de McCree curve genoemd. Hieruit blijkt dat rood licht het meest efficiënt wordt gebruikt in de fotosynthese, gevolgd door groen en blauw.

De gevoeligheid van de fotosynthese van planten voor licht van verschillende golflengte: de McCree curve

Overzicht termen en eenheden

Licht ofwel straling heeft twee belangrijke componenten:

De energie component; de energie-inhoud van de fotonen van straling met alle golfengtes die de kas bereikt. Dit heeft invloed op de energiebalans and de kas.
De lichtkwantiteit component; de hoeveelheid fotonen in de fotosynthetisch actieve straling (PAR). Dit heeft invloed op de fotosynthesesnelheid die kan plaatsvinden.

Beide componenten worden op verschillende manieren gemeten en er worden verschillende eenheden voor gebruikt. Daarnaast zijn er eenheden toegespitst op het waarnemen van licht door planten en toegespitst op het waarnemen door mensen. De onderstaande tabel bevat een aantal veelgebruikte termen en eenheden.

Licht: termen en eenheden

Naam	Symbool	Eenheid van	Opmerking
Joule	J	Energie	Beïnvloedt de energiebalans van kas en plant.
Watt	W (=J/s)	Vermogen (energie per tijdseenheid)	Energie in straling en elektriciteit. Geeft informatie over de energiebalans van kas en plant. Veel gebruikt in meteorologische data.
Lumen en lux	lm en lm/m²	Lichtstroom	Maat voor de hoeveelheid zichtbare licht. Gewogen naar de gevoeligheid van het menselijk oog. Blauw en rood licht worden ondervertegenwoordigd in deze waardes. Zegt iets over hoe de lichtstroom door mensen wordt waargenomen. Lichthindervoorschriften voor het telen in kassen drukken verlichtingssterkte uit in lux.
Fotonenstroom (Photosynthetic Photon Flux, PPF)	µmol/s	Lichtstroom	Het aantal fotonen dat een lichtbron per seconde uitzend in het PAR gebied (400-700 nm).
Fotonenstroomdichtheid (Photosynthetic Photon Flux Density, PPFD)	µmol/m²/s	Lichtstroom	Aantal PAR fotonen dat op een oppervlakte valt per tijdseenheid.
Dagelijkse licht integraal (Daily light integral, DLI)	mol/m²/dag	Lichtstroom	Totale hoeveelheid mol PAR licht dat op een m² oppervlakte valt per dag. Te berekenen uit de PPFD.
Lichtrendement (Photosynthetic Photon Efficacy, PPE)	µmol/J	Efficiëntie lamp	De efficiëntie waarmee een lamp elektriciteit omzet in PAR licht. Wordt uitgedrukt in de output van de lamp (µmol/s) per input elektriciteit (Watt).