Onafhankelijk van het type bedrijf en de kant die je op wilt, is het voeren van gesprekken heel belangrijk. In dit hoofdstuk lees je over het hoe en waarom van gesprekken voeren.
Waarom voer je het echte gesprek?
Het echte gesprek voer je om van elkaar te weten wat je wilt, wat je niet wilt, verwachtingen met elkaar te delen en conflicten te voorkomen. Om een goed gesprek te kunnen voeren, moet je gespreksvaardig zijn. Zelf weten wat je vindt, maar vooral ook luisteren en open staan voor de ander is belangrijk. Ieder persoon heeft een eigen referentiekader. Ook als het moeilijk is om het echte gesprek te voeren, is uitstel en uit de weg gaan geen optie.
Conflicten wil niemand. Zeker niet binnen de familie. Daarvoor is ‘het hemd nader dan de rok’. Het voeren van het echte gesprek voorkomt in de meeste gevallen conflicten, maar is ook heel moeilijk. Kennis, gespreksvaardigheden en ervaring helpen er bij. Iemand van buiten de familie kan helpen om gevoelens bespreekbaar te maken. Vaak komt er dan meer op tafel en kan men stoom afblazen tijdens een gesprek met een onafhankelijke partij.
Soorten gesprekken
Grofweg zijn er twee soorten gesprekken: formele en informele. Zowel formele als informele gesprekken horen bij overnames en zijn nodig om zaken goed te regelen of conflicten te verzachten. Emoties krijgen meer ruimte in een informeel gesprek, gewoonlijk gevoerd aan de keukentafel of in de wandelgangen. Vaak zijn de informele gesprekken de voorbereiding voor het formele gesprek. Het gesprek voeren is in alle fasen van het overnameproces van groot belang. Het begint vaak met een informeel gesprek, zoals schoolkeuzen van de beoogde opvolger. Formele gesprekken worden gevoerd met accountants, fiscalisten, juristen, banken en/of notarissen. Bijstellen en aanpassen van contracten en testamenten hoort daar bij. Gesprekken met partners, niet-overnemende familie, maar ook het gesprek tussen overdrager en overnemen zijn van belang. Een formeel gesprek is bijvoorbeeld het (jaarlijks) beoordelen van het maatschaps-/ VOF-contract.
Wat is nodig voor een goed gesprek?
Om het goede gesprek te kunnen voeren is het belangrijk dat je je kunt inleven in de ander, bewust bent van de verschillen en weet wat je zelf wilt. Hiervoor zijn kennis, vaardigheden en ervaring nodig. Leeftijd, levensfase, ervaringen en opleiding spelen een rol. Zowel formele als informele gesprekken horen bij overnames en zijn nodig om zaken goed te regelen of conflicten te verzachten of te voorkomen. Door ervaringen en oud zeer op tafel te leggen, worden problemen voorkomen. Overnemers hebben vaak tijdens de opleiding geleerd hoe je moet communiceren. Sommige overdragers zijn minder gewend gesprekken te voeren over hun emoties. Er is een verschil tussen de generaties. Probeer dit bespreekbaar te maken. Heb respect voor elkaar. Een overdrager met minder goede ervaringen uit een eerdere overname neemt deze littekens mee in dit huidige proces. Gesprekken over emoties zijn net zo belangrijk als de formele gesprekken. Wees je bewust dat van het gehele overnameproces 80% emotie is. Hier kun je rekening mee houden en zo veel hobbels en valkuilen voorkomen. Door zaken bespreekbaar te maken kan er gewerkt worden aan de oplossing.
Voor alle rollen (overdrager, overnemer, familie, partner, adviseurs) is het van groot belang te weten wat je zelf wilt en dat ook helder bespreekbaar maakt. Belangrijk is ook om open te staan voor de ideeën, wensen en eisen van anderen. Voor iedere rol is het belangrijk om te weten dat anderen vanuit een ander perspectief kunnen kijken naar het aandachtspunt/ vraagstuk.
Het gesprek voer je niet eenmalig en is in alle fasen van het proces van groot belang. Tijdens de gesprekken is managen van verwachtingen, evalueren en vooruitkijken belangrijk. De individuele verwachtingen moeten naar elkaar worden uitgesproken en passen bij de gezamenlijke verwachtingen. Vastleggen van afspraken voorkomt veel problemen. Een goede adviseur of mediator voorkomt verkeerde interpretaties en zorgt dat de goede zaken op tafel komen. Adviseurs, mediators of coaches helpen en kunnen de weg wijzen, terwijl de regie bij de overnemer en overdrager blijft.
Hoe voer je een goed gesprek?
Een goed gesprek voeren is moeilijker dan je zou verwachten. Praten doen we toch al? Bij een goed gesprek hoort LSD: Luisteren, Samenvatten en Doorvragen. Het gaat om actieve luistervaardigheden. Luisteren is niet hetzelfde als horen. Deze methode vraagt oefening. Dat ga je bij de opdrachten dan ook doen.
Vele boeken zijn er geschreven over luisteren, samenvatten en doorvragen en ook op het internet vind je goede artikelen. Gebruik deze 3 woorden als zoekterm en je vindt goede beschrijvingen hoe je LSD kunt gebruiken.
Een handig hulpmiddel bij Doorvragen is de 5xW 2xH methode: Wat, Waar, Waarom, Wanneer, Wie, Hoe en Hoeveel. Een voorbeeld:
Wat is het probleem?
Waar deed dit zich voor?
Waarom is het probleem ontstaan?
Wanneer doet het zich voor?
Wie moet ik inschakelen om het probleem op te lossen?
Hoe zie ik dat mijn probleem is opgelost?
Hoeveel energie kost het om het probleem te voorkomen?
Terugkijken op een gesprek
Een goed gesprek bevat inhoud (en afspraken), gaat over de relatie en kent een proces (hoe gaat dit gesprek verder?). Worden de verwachtingen naar elkaar uitgesproken? Wordt er actief naar elkaar geluisterd? Gaat het gesprek over de zakelijke kant en/of wordt er ook gesproken over emoties? Luisteren de gesprekspartners ook naar wat er niet gezegd wordt? Wat ging goed? Wat mis je?