Dit hoofdstuk bespreekt de gezondheid van insecten. Of de insecten gezond zijn en/of hoe snel ze ziek worden, is van verschillende factoren afhankelijk. We verdelen de verschillende factoren in drie groepen: het dier, het milieu (ook wel de omgeving) en de ziektekiemen.
Dier
Welke gezondheidsproblemen een rol spelen is afhankelijk van verschillende dierfactoren. Elk soort insect heeft eigen dierziektes en deze kunnen verschillen in de verschillende stadia (bijv. larve, pop of vlieg). Dit hoofdstuk richt zich op de Black Soldier Fly, de meelworm, de krekel en in beperkte mate op de huisvlieg.
De herkomst van de dieren zorgt ook voor verschillen: is het een tropische of westerse soort, wat is de genetische afkomst en weerstand van de insecten en op welke manier planten ze zich voort (pootgoed, wildvang). Er zijn ook insecten verkrijgbaar met specifieke weerstand tegen bepaalde ziekten (SPF). Deze kunnen eventueel aangekocht worden met gezondheidscertificaat.
Milieu
De omgeving (het milieu) speelt een belangrijke rol bij het wel of niet ontstaan van gezondheidsproblemen. Ten eerste bepaalt het type huisvestingssysteem (gesloten, half open of open) hoe gemakkelijk ziekteveroorzakers binnen komen. Daarnaast beginnen de meeste ziekten in een suboptimaal management in combinatie met een slecht milieu. De kwaliteit van de lucht en het substraat in de ruimte waar de insecten leven, is één van de punten die het risico’s op ziektes beïnvloedt. Denk bijvoorbeeld aan de vochtigheid, temperatuur, de luchtverversing of de aanwezigheid van schimmels en bacteriën. Het aantal insecten in een ruimte en het voer hebben tenslotte ook invloed. Deze factoren komen aan bod bij het onderdeel Oorzaken (5.1) en Preventie (5.3).
Ziektekiemen
De ziektekiemen (ook wel micro-organismen genoemd) die voor kunnen komen zijn o.a. virussen, bacteriën, schimmels en gisten. Een virus is de kleinste ziektekiem met een grootte tussen 20-300 nm (nanometer). Een bacterie is groter, namelijk 1-5 µm (micrometer). Schimmels en gisten hebben een variabele grootte.
Naast deze micro-organismen zijn predatoren en parasieten (grootte vanaf 2 µm) een oorzaak voor sterfte bij insecten. De verschillende ziekteveroorzakers worden in hoofdstuk 5.2 behandeld.
Bronnen (nog niet allemaal APA correct):
Veldkamp, T., Claeys, J., Haenen, O. L. M., van Loon, J. J. A., & Spranghers, T. (Eds.) (2021). The basics of edible insect rearing. Handbook for the production chain. Wageningen Academic Publishers. https://doi.org/10.3920/978-90-8686-902-2
dr.ir. Olga Haenen (2022). Ziekten in de insectenkweek. Presentatie tijdens KoM cursus op 6 december 2022.
EU programma Insect Doctors, Insect Doctors