Koffie

Koffie (Coffea) is een geslacht van houtige planten. Veruit de meeste soorten (60) zijn beschreven van Madagaskar of (4) de eilanden in dat deel van de Indische Oceaan. Daarnaast komt een grote groep (47) van nature voor in tropisch Afrika, met het zwaartepunt in Ethiopië. Een kleinere groep (13) komt voor in tropisch Zuidoost-Azië. Alle soorten zijn houtige planten en kunnen afhankelijk van de soort kruipend, struikvormig, boomvormig of liaanvormig zijn.

De bloemen staan in groepjes van 2 tot 20 bij elkaar in de bladoksels. De tweeslachtige bloemen zijn vier- tot negentallig en hebben vaak vijf witte, buisvormig vergroeide kroonbladen.

De vrucht van de koffieplant is een steenvrucht. Elke vrucht bevat een pit met daarin de koffiebonen. Doordat de zaden bij het rijpen tegen elkaar aandrukken ontstaat de karakteristieke vorm. De gedroogde en gebrande zaden van de plant dienen als basis voor koffie, een stimulerende, cafeïnehoudende drank (Wikipedia).

De meest werkzame stof van koffie is cafeïne, waarvan bekend is dat het op een aantal lichaamsfuncties effect heeft. Zo stimuleert cafeine het centrale zenwustelsel (en daarmee alertheid, ademhaling en bloedsomloop), de hartspieren en het metabolisme. Daarnaast heeft cafeine een ontspannend effect op gladde spieren (voornamelijk in de luchtwegen) en verhoogt cafeine de capaciteit van spieractiviteit. Koffie bevat verder hoge gehaltes antioxidanten (George, Ramalakshmi, & Rao, 2008). Er is geen recente wetenschappelijke literatuur beschikbaar die onderzoek naar effecten van koffie in varkens beschrijft. Wel wordt vermeld dat in de ethnoveterinaire praktijk in Trinidad en Tobago koffieprut wordt gebruikt bij diarree bij varkens (Lans et al., 2007).

Ponepal voerde in 1996 een dubbelblind gerandomiseerd placebo onderzoek uit naar behandeling met Coffea bij kalveren lijdend aan gastero-enterische en/of respiratoire aandoeningen. Dit resulteerde in significant minder dieren met ondertemperatuur op dag 1 en 2 en significant minder diarree tussen dag 4 en 6. Bovendien was er sneller herstel na dag 9 en significant minder uitdroging op dag 10 en 11. De gemiddelde ziekteduur was korter en er waren minder individuele behandelingen. Bij een multi-centre veldproef, ook door Ponepal in 1996, liet profylactische behandeling van kalveren met Coffea op dag 1 en 4 een daling zien van de morbiditeit van diarree van 45% naar 10%.

George, S. E., Ramalakshmi, K., & Rao, L. J. M. (2008). A perception on health benefits of coffee. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 48(5), 464-486. 

Lans C, Georges K, Brown G. 2007. Non-experimental validation of ethnoveterinary plants and indigenous knowledge used for backyard pigs and chickens in Trinidad and Tobago. Trop Anim Health Prod. 39, 375-85.

Ponepal, V., Spielberger, U., Riedel-Caspari, G., F.W. Schmidt. 1996. Einsatz eines Coffea arabica tosta Extrakts zur Prophylaxe und Therapie polyfaktorieller Infektionskrankheiten neugeborener Kälber. Deutsche Tierärztliche Wochenschrift, 102 (10), 390-394.