Er vinden veel innovaties en vernieuwingen plaats door en in het voedselsysteem. Er is veel discussie over ons eten en hoe dat wordt geproduceerd. Consumenten willen steeds vaker een bewuste keuze kunnen maken voor gezonder en duurzamer voedsel. Een gezonder voedselpatroon heeft positieve effecten op de volksgezondheid en de kosten van de gezondheidszorg. Een duurzamer voedselpatroon heeft positieve effecten op het milieu en de leefomgeving.
In de afgelopen decennia is de voedselproductieketen ingrijpend veranderd. De landbouw- en voedselproductie is verder geïntensiveerd, geïndustrialiseerd en geglobaliseerd door onder andere de toegenomen handel, innovaties en toegenomen welvaart. De machtsverhoudingen in de ketens zijn gewijzigd. Eetpatronen zijn wereldwijd veranderd naar meer samengestelde producten, meer vlees en zuivel, meer suiker en suikerhoudende dranken. Dit heeft consequenties voor het klimaat en voor de leefomgeving. Het voedselsysteem, van productie tot en met consumptie, levert een grote bijdrage (20-30%) aan de mondiale uitstoot van broeikasgassen en daarmee aan klimaatverandering (UNEP, 2016). Daarnaast zijn er aan de consumptie en productie van voedsel gerelateerde volksgezondheidproblemen en problemen met de kwaliteit van de directe leefomgeving.
Om ook op termijn voldoende, duurzaam en gezond voedsel, in een gezonde leefomgeving, te kunnen garanderen zijn aanpassingen noodzakelijk in het voedselsysteem. Een voedseltransitie betekent dat wij op een hele andere manier gaan produceren en consumeren. Deze verandering zal niet van de één op de andere dag gebeuren. Het is een ontwikkeling die nu al volop gaande is en de komende jaren ook zal doorgaan. Er zijn inmiddels honderden kleinschalige en middelgrote initiatieven in Nederland die bijdragen aan vernieuwing en innovatie rond voedsel. Deze initiatieven sluiten aan bij allerlei maatschappelijke trends zoals gemak, duurzaamheid, beleving, dierenwelzijn, digitalisering, gezondheid, individualisering, eerlijke handel, exclusiviteit en terug naar de natuur. Er is daarbij op verschillende manieren sprake van innovaties in de wereld van voedsel. Je kunt deze innovaties onder verdelen in de volgende acht thema’s. Deze thema’s zijn niet uitsluitend omdat veel initiatieven meerdere thema’s betreffen. Voor de duidelijkheid is echter elk initiatief ingedeeld in één van de thema’s. Bij elk thema worden een aantal vernieuwende initiatieven genoemd. Deze initiatieven zijn terug te vinden in het boomschema dat onderdeel uitmaakt van het digitale document ‘Voedselinnovaties in Nederland: een greep uit vernieuwende initiatieven’ dat in 2016 is gepubliceerd door de WUR. Hieronder kun je verder doorklikken naar elk van de acht thema’s.
Verder lezen: Factsheet Duurzaam Eten (Voedingscentrum, 2017)