Kalmoes

Kalmoes (Acorus calamus) is een vaste moerasplant uit de kalmoesfamilie. De plant heeft een stevige,  lange wortelstok met zachte wortels. De wortelstok kruipt dicht langs het grondoppervlak. Deze  produceert tot één meter lange, zwaardvormige, rechtopstaande bladeren en een alleenstaande, rechtopstaande bloemstengel. De vorm van de bloemstengel lijkt op die van het blad. Aan de bloemstengel groeit de bloeikolf, die uit de zijkant van de stengel lijkt te komen. De bloeikolf bestaat uit dicht opeen staande, kleine, geelgroene bloemen. De vruchten zijn rode bessen met meerdere zaden. De plant vermeerdert zich niet alleen via geslachtelijke voortplanting maar kan zich ook via vegetatieve voortplanting vermeerderen door onderaardse uitlopers die uit de wortelstok ontspringen.  De kalmoes komt van nature voor in India en het zuiden van China. De kalmoes komt tegenwoordig ook voor in Europa en Noord-Amerika, waar hij door de mens is ingevoerd. De plant komt voor van de bergen tot in het laagland aan de waterkant van meren, vijvers, sloten en blinde rivierarmen. In Europa komt voornamelijk een triploïde vorm voor die zich alleen via de wortelstokken kan vermeerderen (Wikipedia).

Etherische olie 5% (vooral asaron), bitterstoffen (niet zelf verzamelen: giftig chemotype!)

Kalmoes combineert een verzachtende werking met een stimulerend effect van de bitterstoffen, een uitstekend middel dus tegen allerlei maagproblemen, zoals maagzweren, maagzuur, gastritis, dyspepsie. Verder stimuleert het de eetlust, helpt het bij uitputting en zwakheid, als de maag hierbij betrokken is. Ook bij koliek, verslijming van het darmkanaal en flatulentie, indigestie en galstoornissen. Verhoogt de maagsapafscheiding (Plantaardigheden). De wortelstok smaakt bitter en kruidig en heeft een scherpe, aromatische geur. Hij bevat onder andere α-asarone, vitamine C, choline, koolhydraten, plantaardige gom, etherische olie en bitterstoffen (Wikipedia). Stimuleert pens, voorkomt pensverzuring, diarree bij rund /kalf > 100 kg.

Kalmoes is een traditioneel gebruikt kruid in Europa en Azië. Het wordt humaan gebruikt voor de eetlust en om de vertering te stimuleren. Tevens wordt het gebruikt bij koorts,  maagkrampen en koliek (Shireen et al., 2017). De wortelstok wordt gebruikt bij kiespijn, en gedroogde wortelstok bij obstipatie. De wortelstok wordt ook gebruikt bij astma, bronchitis en als kalmerend middel. Ook wordt het in India gebruikt om het geheugen en het intellect te stimuleren. In de Ayurveda wordt het gebruikt bij conditie van Vatha en Kapha, maagproblemen, heesheid, winderigheid, verteringsproblemen, wormen, menstruatieklachten, nierproblemen, nierstenen en plasproblemen. Zowel de bladeren als de wortelstok en zijn etherische olie hebben vele medicinale eigenschappen zoals krampstillend, tegen winderigheid, wordt gebruikt bij epilepsie, mentale problemen, chronische diarree, dysenterie, bronchitis en tumoren. Het heeft insecticide, antischimmel, antibacteriële, rustgevende, anti-diarree en neuroprotectieve, anti-oxidant, anti cholinesterase, krampstillende en bloedvat-modulerende eigenschappen. In de meeste studies worden de bladeren, de wortels en de stam van de plant gebruikt. De gedroogde wortelstok bevat een gelige olie, calamus olie, die verantwoordelijk wordt geacht voor de medicinale en insecticide werking (Mohammed en Hameed, 2018).Over het algemeen wordt aangenomen dat de bitterstoffen uit gentiaan (Radix Gentianae) en kalmoes (Acorus calamus) de speekselproductie en daarmee de eetlust, digestie, pensfunctie en herkauwactiviteit stimuleren. Er is echter geen recente wetenschappelijke literatuur beschikbaar over de (positieve) effecten van gentiaan of kalmoes in runderen op herkauwactiviteit en daaraan gerelateerde parameters. In humaan onderzoek is wel aangetoond dat gentiaan de maagsapafgifte stimuleert, wat de vertering van eiwitten en vetten in de maag verbetert (Glatzel & Hackenberg, 1967). In India is de werking tegen teken bij koeien (Rhipicephalus (Boophilus) microplus) onderzocht en een extract van kalmoeswortel bleek in vitro 100 % van de teken af te doden. In vivo was de werkzaamheid 42 %, maar het werd goed verdragen door de dieren. Wel was er regelmatige behandeling nodig (Gosh et al., 2011). 

Ghosh, S., Sharma, A.K., Kumar, S., Ray, D.D., Rawat, A.K.S. 2011. In vitro and in vivo efficacy of  Acorus calamus extract against Rhipicephalus (Boophilus) microplus. Parasitology Research 108,  361-370.

Glatzel, H. & Hackenberg, K., 1967. Roentgenological studies of the effect of bitters on digestive organs. [Röntgenologische untersuchungen der wirkungen von Bittermitteln auf die Verdauungsorgane.] Planta Medica, 15(3), 223-232.

Mohammed, G.J., Hameed, I.H. 2018. Anti-fungal, antitumor and anti-inflammatory activity of Acorus calamus    Indian Journal of Public Health Research and Development 9(3), pp. 254-258. 

Shireen, S.K., Hameed, I.H., Hamza, L.F.   2017. Acorus calamus: Parts used, insecticidal, anti-fungal, antitumour and anti-inflammatory activity: A review.  International Journal of Pharmaceutical Quality Assurance 8(3), pp. 153-157.