Gewas: Diverse gewassen: Hyacint
Wetenschappelijke naam: Aspergillus niger
Groep: Schimmels
 |
| Roetbol met volop zwarte schimmelsporen |
Klik op de afbeelding voor een vergroting.
© Copyright PPO, NVWA (PD), DLV, KAD, Landbrugsinfo
Vanuit beschadigde plekken wordt het bolweefsel zacht. Het zieke weefsel is bedekt met een roetzwart sporenpoeder van de schimmel.
Bij een temperatuur onder de 38 °C blijft de aantasting beperkt tot de buitenste vlezige bolrok onder de gekleurde huid (foto). Deze bolrok verkleurt geel tot oranjerood en later volgen de zwarte schimmelsporen. De gevolgen van deze aantasting blijven meestal beperkt tot een slechte huidkwaliteit. Bij de afbroei van dergelijke bollen wordt veelal geen schade gezien evenals bij de bollenteelt.
Bij een temperatuur vanaf 38 °C (bij de heetstookbehandeling tegen geelziek) kunnen bollen worden gevonden waarbij de bolbodem zacht wordt vanaf de plaats waar de bolrokken op de bolbodem staan. Het weefsel verkleurt lichtgeel tot wit en vervolgens zwart van de schimmelsporen . De bol gaat dan geheel verloren.
Een aantasting kan ook ontstaan als bij de bewaring van geholde en gesneden bollen de relatieve luchtvochtigheid ver boven 70% komt. De jonge bolletjes groeien meestal wel door de zwarte schimmelsporen heen maar toch geeft een aantasting een lagere opbrengst. In ernstige gevallen kunnen geholde bollen geheel verloren gaan.
De kans op aantasting en de mate van aantasting worden door een aantal factoren bepaald.
Ernstige aantasting ontstaat bij beschadiging door onder andere rooi- en sorteermachines in combinatie met een hoge temperatuur. Naarmate de beschadiging korter voor de heetstook-behandeling heeft plaatsgevonden en de temperatuur voor en na de beschadiging hoger is geweest, is de kans op aantasting bij de heetstookbehandeling groter.
De schimmel kan zeer lang overleven en maakt zeer veel sporen. Het inademen van de sporen is niet ongevaarlijk voor mens en dier. Aspergillus kan ook voorkomen bij andere gewassen die bij hoge temperatuur (boven 25 °C) worden bewaard of getransporteerd.
Grotere en oudere bollen zijn gevoelig voor een aantasting. Ook bollen die voor eind juni en na half juli zijn gerooid lijken iets gevoeliger. Er is verschil in gevoeligheid tussen de cultivars; gevoelig zijn bijvoorbeeld 'Anna Marie' en 'Delft Blue' en hun sports.
De ziekte is alleen te voorkomen door een reeks van maatregelen zoals:
- beschadiging van de bol zo veel mogelijk beperken;
- rond elk tijdstip waarop beschadiging kan optreden, de temperatuur enkele dagen zo laag mogelijk houden, bij voorkeur ca. 20 °C; wel altijd goed drogen om andere ziekten te voorkomen. De relatieve luchtvochtigheid lager dan 70% houden;
- na het rooien de bollen met veel buitenlucht en zo laag mogelijke temperatuur goed drogen;
- de bollen sorteren binnen een week na rooien of na de heetstookbehandeling kort voor planten;
- grote maten en/of gevoelige cultivars of gevoelige partijen die worden heet gestookt, binnen een week na rooien sorteren, daarna volgens geldende adviezen ontsmetten en zeer goed terug drogen;
- voor de vermeerdering gezonde bollen gebruiken en als deze worden heet gestookt volgens geldende adviezen ontsmetten;
- bij de bewaring van hol- en snijbollen de relatieve luchtvochtigheid niet boven 70% laten komen;
- schuur en fust schoonmaken;
- in verband met arbeidshygiëne de schuur voorzien van een goede stofafzuiging