Andere consumentenvraag
Een belangrijke aanjager van de groei is uiteraard dat steeds meer mensen kiezen voor biologische producten. Op dit moment groeit de vraag naar biologisch harder dan het aanbod (zie verder hoofdstuk 6). Wat bepaalt die veranderende keuze van consumenten, en welke veranderingen in de consumentenkeuze zijn nog te verwachten ? Een paar hoofdlijnen:
...
Het beeld dat hieruit naar voren komt is minder somber dan het op het eerste gezicht lijkt. De totale omzet van biologische voedingsmiddelen, nu zo’n 3,3% van het totaal (cijfer 2018 P.M., volgt), groeit harder dan de totale omzet van voedingsmiddelen. De groei van de productie houdt deze met moeite bij. Er is nog veel meer groei mogelijk als biologisch duidelijk weet te maken dat het in feite heel veel van de ‘single issue’ keurmerken omvat, en als het prijsverschil met ‘gangbaar’ minder wordt. Dat prijsverschil kan minder door beter verrekenen van externe effecten in de prijs (True Pricing, zie bij Billijkheid als principe, 1.2), maar ook door efficiënte productie en een goed geprijsd pakket basisproducten. Daarover gaat het in deze wiki.
Andere relaties producent - consument/burger
Mensen kiezen niet alleen voor andere producten maar ook voor een andere relatie met het product en met de producent: meer binnen een herkenbare schaal, binnen herkenbare relaties, met meer transparantie over productie en verwerking. Al in de jaren ’70 werd het gebruikelijk om de naam van de boer of tuinder te vermelden bij het product in de bio-winkel; dat was toen, en is nog, in de gangbare verwerking en handel ondenkbaar (behalve voor zogenaamde ‘ambachtelijke’ niche-producten). Er ontstaat zo een relatie tussen producent en consument. Veel biologische bedrijven doen ook mee aan open dagen of halen op een andere manier burgers/consumenten naar hun bedrijf.
Juist in de biologische sector wordt geëxperimenteerd met nieuwe bedrijfsvormen, met meer en andere betrokkenheid van de consument/burger. Een voorbeeld zijn de CSA-bedrijven (Consumer Supported Agriculture), bedrijven die een vaste relatie aangaan met een kring consumenten, of zelfs een vorm van mede-eigenaarschap kennen. Andere bedrijven bieden zelf voedselpakketten aan en distribueren deze zelf, runnen een eigen bedrijfswinkel of bieden naast het primaire bedrijf andere producten en diensten aan (bijvoorbeeld kinderopslag, recreatie) en baseren daar een deel van hun verdienmodel op (multifunctionele landbouw). Er zijn zeker ook gangbare bedrijven die dit oppakken, vaak ook uit economische noodzaak (noodzaak van neveninkomsten), maar juist voor biologische boeren zijn openheid (‘het kunnen uitleggen’) en korte lijnen met de klant van groot belang.
Biologisch en duurzaamheid: is biologisch altijd beter?
Bezorgdheid over het milieu is dus al vanaf de jaren '60 een aanjager van biologische landbouw. In recenter jaren denken we meer in termen van duurzaamheid: er zijn terechte twijfels bij de duurzaamheid, de 'volhoudbaarheid', van het gangbare landbouw-systeem. Biologische landbouw wil een duurzamer alternatief bieden. Zowel producenten als consumenten kiezen daarvoor. Kiezen voor duurzaamheid is dus een factor in de groei, maar ook in de ontwikkelrichting, van de biologische landbouw.
...
Duurzaamheid is echter breder dan broeikasgassen. Vooral in termen van behoud en opbouw van bodemvruchtbaarheid, het ontwikkelen van kringlooplandbouw en behoud en versterking van biodiversiteit is de bijdrage aan duurzaamheid positief. De weerbaarheid van een landbouwsysteem met een goede, levende, bodem en een hogere biodiversiteit is groter; het past zich makkelijker aan aan veranderende omstandigheden en grilliger weer. De afhankelijkheid van mineraal fosfaat, op den duur een schaarse grondstof, neemt af.
Biologisch en (wereld)voedselvoorziening
Net zo als over duurzaamheid maken mensen zich zorgen over de vraag of er in de nabije en verdere toekomst nog wel voldoende voedsel zal zijn, onder druk van klimaatverandering, toenemende milieudruk en ook de groei van de wereldbevolking. Ook die zorg kan leiden tot de keuze voor biologische landbouw, terwijl anderen juist beweren dat biologische landbouw op termijn niet de groeiende wereldbevolking kan voeden. Voor het groeipotentieel van de biologische landbouw is duidelijkheid hierover nodig.
...