Versies vergeleken

Sleutel

  • Deze regel is toegevoegd.
  • Deze regel is verwijderd.
  • Formattering is gewijzigd.

...

Ook biologische boeren kiezen en handelen vanuit verschillende motieven, en kunnen dus ook meer of minder ‘diep’ gaan in de invulling van biologisch. Heel wat biologische ondernemers passen de regels voor de biologische bedrijfsvoering toe maar blijven zo dicht mogelijk bij het gangbare bedrijfsmodel. Anderen laten meer waarden toe in hun afwegingen en verdiepen hun opvatting van biologisch. Zij ontwikkelen zich dan bij voorbeeld meer naar het model van natuurinclusieve landbouw , of ze besteden extra aandacht aan sociale en culturele waarden. Het EKO-keurmerk honoreert de inspanningen van boeren die een stapje verder willen dan alleen bio, en zich ook inspannen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (zie verder hoofdstuk 5). Internationaal is dit herkenbaar in het model Organics 3.0, waarin een vergaande integratie van waarden leidt tot een duurzaam en sociaal organisch voedselsysteem op wereldschaal (zie paragraaf 1.3).

Informatie

Verdieping: Biologisch, natuurinclusief en biodiversiteit

biodiversiteit door/binnen (bio)landbouw

Een belangrijk motief om te kiezen voor biologische landbouw en biologische producten is zorgen over de terugloop van biodiversiteit. Vaak We denken we dan vooral aan de terugloop in het aantal soorten dieren en planten, en minder diversiteit van soorten in een bepaald gebied of binnen een landbouwbedrijf. Op Biologische landbouw doet het op dit punt beter: op een biologisch bedrijf komen meer verschillende soorten voor, en die hebben ook . Dat komt ook en vooral omdat in een biologisch systeem biodiversiteit een functie in de productiviteit van dat bedrijf (heeft in het bedrijfssysteem (zgn. functionele agrobiodiversiteit, ecosysteemdiensten). Dat is een belangrijk winstpunt.

De diversiteit is echter buiten het landbouwareaal, ook het biologische, nog heel veel groter. Omdat de mens met zijn landbouw, maar ook infrastructuur, industrie, dorpen en steden een steeds groter deel van het land op deze wereld in beslag neemt blijft er voor de resterende natuur minder over. Ook binnen natuurgebieden heeft de mens invloed: denk in onze omgeving aan b.v. stikstof-depositie, verdroging en verspreiding van (residuen van) bestrijdingsmiddelen zoals neonicotinoïden. 'Natuur' wordt steeds meer een eiland in de mensen-zee. Hoe kleiner een eiland, hoe kwetsbaarder de biodiversiteit op dat eiland. Je kunt biodiversiteit, behalve in De mens en zijn landbouwhuisdieren nemen inmiddels zoveel oppervlakte in beslag, en zo'n groot deel van de koek in termen van biomassa (zie hieronder), dat alleen natuurbehoud onvoldoende is om biodiversiteit te behouden. We zullen ook ruimte voor natuur moeten maken binnen de menselijke wereld: door onze leefomgeving te vergroenen, verbindingen tussen natuurgebieden in stand te houden en uit te breiden (vermindering van eilandwerking) en biodiversiteit op onze landbouwbedrijven toe te laten en functioneel te maken. Ook dat is de meerwaarde van biologische en natuurinclusieve landbouw.

De terugloop van biodiversiteit, gezien als aantallen en diversiteit van soorten, krijgt terecht veel aandacht, maar je kunt hem ook uitdrukken in biomassa. Het beeld wordt dan schrijnender:

  • gemeten in koolstof is de totale biomassa op aarde sinds het begin van de landbouw gehalveerd, van naar schatting zo'n 1.000 gigaton naar 550 gigaton. Dat betekent feitelijk: de mens teert in op de levende schil om de aarde.

  • van deze biomassa zit zo'n 90% in planten, 5% in bacteriën en 5% in alle andere klassen organismen. Gewervelde dieren maken er maar zo'n 0,4 % van uit.

  • binnen die 0,4 % wordt de levende massa voor een steeds groter deel in beslag genomen door onszelf en onze landbouwhuisdieren. Er zit inmiddels twintig keer meer biomassa in onszelf en de zoogdieren die we als vee houden dan in alle wilde zoogdieren bij elkaar. De biomassa van alle kippen bij elkaar is twee a drie keer zoveel als van alle wilde vogels bij elkaar.

  • gemeten in kg. biomassa is de insectenpopulatie in Nederland (en waarschijnlijk in de meeste ontwikkelde landen) enorm teruggelopen, met zo'n 70%; veel meer dan de terugloop in aantal soorten doet vermoeden.

  • en om een beeld te geven van de terugloop van biodiversiteit in aantallen: de afgelopen 40 jaar zijn in Europa per jaar gemiddeld zo’n 20 miljoen vogels ‘verdwenen’. De terugloop is het sterkst in het agrarisch gebied: bosvogels zijn in die 40 jaar met zo’n 18% teruggelopen, stadsvogels met zo’n 28% en boerenlandvogels met 57%.

(bron o.m.: De Correspondent, 27 juli 2019, gebaseerd op Ron Milo e.a., https://www.pnas.org/content/115/25/6506 )De mens en zijn landbouwhuisdieren nemen inmiddels zoveel oppervlakte in beslag, en zo'n groot deel van de koek in termen van biomassa, dat alleen natuurbehoud onvoldoende is om biodiversiteit te behouden. We zullen ook ruimte moeten maken binnen de menselijke wereld: door onze leefomgeving te vergroenen, verbindingen tussen natuurgebieden in stand te houden en uit te breiden (vermindering van eilandwerking) en biodiversiteit op onze landbouwbedrijven toe te laten en functioneel te maken. Ook dat is een manier om aan te kijken tegen biologische en natuurinclusieve landbouw. en https://www.biojournaal.nl/article/9545402/intensivering-van-de-landbouw-belangrijkste-oorzaak-verdwijnen-van-vogels-in-europa/?utm_medium=email )

natuurinclusieve landbouw

Een relatief nieuwe beweging is natuurinclusieve landbouw: landbouw die systematisch natuurelementen toe- en binnenlaat als 'ecosysteemdiensten' (bij voorbeeld: gras- en bloemenranden om natuurlijke bestrijders van plagen aan te trekken), maar ook oog heeft voor 'begeleidende' en 'omliggende' natuur als waarde in zich en als bijdrage aan een aantrekkelijke bedrijfsomgeving, en met verdienmogelijkheden in b.v. plattelandstoerisme. Het gaat vaak om bedrijven met een geschiedenis in agrarisch natuurbeheer en de diverse agrarische natuurverenigingen. Veel, maar lang niet alle, natuurinclusief werkende boeren zijn biologisch. Omgekeerd biedt het perspectief van natuurinclusief interessante uitdagingen voor ook veel bio-bedrijven: natuurinclusief werken kan een verdieping van het biologisch concept zijn.

...