Content Comparison

Hoewel de landbouw zich in de jaren 2018 en 2022 vooral druk maakte om watertekorten en droogte (zie de pagina over droogte), gaat het gemiddeld in Nederland meer regenen. Het jaar 2023 was het natste jaar ooit en ook de eerste 5 maanden van 2024 waren extreem nat. Nu kan een zo’n uitschieter niet direct gekoppeld worden aan de verandering van het klimaat, maar ook de langjarige trend laat zien dat het steeds natter wordt in Nederland.

Dus ondanks dat we in de zomer steeds vaker te maken gaan krijgen met droogte, neemt de totale neerslag per jaar toe. Dit betekent dat het voorjaar en najaar vaak natter zullen zijn. Dit heeft een aantal consequenties voor het watersysteem en de landbouw.

Gevolgen watersysteem

Het waterbeheer in een stroomgebied wordt beïnvloed door de locatie binnen het systeem: bovenstrooms of benedenstrooms. In bovenstroomse gebieden stroomt water sneller af, wat kan leiden tot erosie en watertekorten in droge periodes. Benedenstrooms kan waterophoping zorgen voor overstromingen en een verslechtering van de waterkwaliteit​ (1). Daarbij komt dat de kop van een heuvel meestal een lage waterretentie en een snelle afstroming heeft, terwijl flanken en dalen vaak natter zijn. In de landbouw betekent dit dat dalgebieden gevoelig zijn voor wateroverlast en bodemverdichting, terwijl flanken droger kunnen zijn en irrigatie nodig hebben​ (1).

Snelle afstroming van regenwater leidt tot een verhoogde afvoer van nutriënten en pesticiden naar oppervlaktewateren. Dit kan leiden tot eutrofiëring en een afname van de waterkwaliteit (1).

Gevolgen landbouw

Te veel water kan gewassen beschadigen door wortelrot en zuurstoftekort in de bodem. Dit vertraagt de plantengroei en kan leiden tot lagere opbrengsten. Daarnaast wordt de stikstofkringloop beïnvloed: bij overmatig water treden denitrificatie (stikstofverlies) en uitspoeling van nutriënten op, wat leidt tot minder vruchtbare bodems​ (2). Voortdurende natte omstandigheden kunnen oogstschade veroorzaken doordat landbouwmachines de bodem verdichten. Hierdoor vermindert de doorlaatbaarheid van water en lucht, wat de gewasopbrengst negatief beïnvloedt (2)​.

Op hellingen en in bovenstroomse gebieden kan versnelde waterafvoer leiden tot bodemerosie (zie figuur 2). Dit vermindert de vruchtbare laag van de bodem en verhoogt de sedimentatie in waterwegen, wat weer gevolgen heeft voor de waterkwaliteit (1)​.

Klimaatverandering en waterproblemen zorgen ervoor dat zaaiperiodes opschuiven. Extreem natte lentes kunnen het zaaien vertragen, waardoor gewassen later worden geoogst en de teeltcycli veranderen. Dit heeft gevolgen voor de logistiek en planning binnen de landbouwsector (1). Veel regelgeving is nu ingericht op een landbouwplanning met vastgestelde data, met veranderende weersomstandigheden kan dit een grote belemmering zijn voor de agrarische ondernemer.