Content Comparison

...

• meer denken en werken vanuit (eco)systemen, relaties en omgeving

•  andere mentaliteit en levensbeschouwelijke keuzes.
  

Motieven vanuit systeemdenken en omgevingsdenken: eco-systeem materieel en evt. spiritueel, economische en culturele omgeving

...

...

Ongeacht alle verschillen in opvattingen: alle biologisch werkende boeren delen, meer of minder bewust, het denken en werken vanuit een systeem. Biologisch werken betekent altijd sturen op samenhang: tussen bodem en gewas, tussen mogelijke plaaginsecten en hun natuurlijke vijanden, tussen alle componenten van de kringloop enzovoort. Dat betekent altijd werken vanuit een ecologisch beeld: het landbouwbedrijf, breder het landbouwsysteem, als werkend en levend ecosysteem.

Verschil is wel of ook nog andere samenhangen worden herkend en erkend. Biologisch-dynamische (BD) boeren gaan ook uit van samenhangen met en in de totale cosmos . Zo wordt ervan uitgegaan dat de stand van de planeten in de dierenriem de groei van het gewas beïnvloedt; daarmee wordt rekening gehouden bij de grondbewerking en bij zaaien en planten (zaaikalender). Ook met andere metaphysische (niet met de gangbare natuurkunde meetbare) krachten wordt rekening gehouden. Die opvattingen zijn ontleend aan het antroposofische mens- en wereldbeeld. De keuze voor BD inspireert tot een verdieping van de opvattingen over het ecologisch model; veel BD-bedrijven zijn voorloper-bedrijven binnen de biologische sector. Ook de regels voor dierenwelzijn zijn strenger dan die voor standaard-Bio; koeien worden bij voorbeeld niet onthoornd. Veel BD-bedrijven zijn daardoor voorloper-bedrijven binnen de biologische sector.

Systeemdenken bepaalt ook een grotere aandacht voor de hele keten van primaire productie, handel en verwerking en afzet (retail). Alleen als alle schakels in de keten biologisch werken, en dat elkaar kunnen garanderen, is het eindproduct voor de consument gegarandeerd biologisch en kan de hogere prijs voor biologische producten worden gehandhaafd. Daarin past niet alleen concurrentie maar ook samenwerking om elke schakel levensvatbaar te maken en te houden. Die bereidheid tot samenwerking, en dus tot openheid naar andere ketenpartners en verdere omgeving, moet je wel hebben. Een pure ‘erfdenker’ heeft het moeilijk in de bio-landbouw. Maar verschillen zijn hier wel: zo Ook op dit punt gaat de biologisch-dynamische sector ook hierin verder, met bijvoorbeeld een stelsel van teeltafspraken (afspraken over aanbod en prijzen tussen producenten en -tussen-handel), dus een andere relatie producent - handel - consument.

Tot slot: biologische boeren hebben vaak, maar lang niet altijd, meer oog voor culturele waarden die zich niet onmiddellijk in productie en prijs vertalen: voor het historisch gegroeide landschap en de waarden die daarmee verbonden zijn, historische bouw (agrarisch erfgoed), omringende natuur. Zij aanvaarden makkelijker de beperkingen die dat voor hun bedrijf oplevert. Vaak proberen zij de waarden van hun omgeving voor hun bedrijf te optimaliseren (een beweging die ook in de gangbare landbouw opkomt: , bij voorbeeld met natuurinclusieve landbouw). Veel biologische bedrijven bevinden zich in kwetsbare landschappen (b.v. Natura-2000), pachten natuurgronden of hebben andere ‘handicaps’. Veel bio-boeren zijn actief in agrarische natuurverenigingen, doen iets extra’s voor de weidevogels, zorgen voor ‘begeleidende natuur’ (bloeiende akkerranden, kleine landschapselementen als houtwallen e.d.). Het is belangrijk om voor jezelf te bepalen hoe belangrijk je dit vindt en wat past in de omgeving van je eigen bedrijf.

...

 Wie kiest voor biologische landbouw heeft vaak het gevoel dat je dichter bij natuurlijke processen kunt blijven, dat denken vanuit het ecosysteem uiteindelijk veiliger is weerbaarder maakt en meer opbrengt. Biologisch werken is dan ‘weloverwogen manipuleren van het ecosysteem’. Daarin is het voorzorg-principe herkenbaar (niet ingrijpen, tenzij …..), maar vooral meer vertrouwen: in je vermogen het ecosysteem op en rond het bedrijf zo te beheersen dat het rendeert op alle waarden (voedsel, winst, maar ook landschap, biodiversiteit enz.). In de gangbare landbouw staat het denken vanuit interventies voorop: produceren door alle productiefactoren te beheersen met technische en chemische ingrepen.

...

De eerste opvatting heeft sterk bijgedragen aan een overwegend utilitaire (alleen op nut gerichte) omgang met de natuur: in principe zonder grenzen gebruiken voor en door de mens.  In die traditie past de gangbare landbouw naadloos. Biologische boeren plaatsen zich vaak in de andere traditie, denken vanuit rentmeesterschap. Ook in die traditie staat de mens centraal, maar krijgt de mens wel een opdracht tot zorgvuldigheid, tot bewaren en doorgeven. Daarin past geen overexploitatie en onvoldoende oog voor houdbaarheid op langere termijn.

...

Verschillende motieven, verschillende bedrijven

Ook biologische Biologische boeren kiezen en handelen vanuit verschillende motieven, en kunnen dus ook meer of minder ‘diep’ gaan in de invulling van biologisch. Heel wat biologische ondernemers passen de regels voor de biologische bedrijfsvoering toe maar blijven zo dicht mogelijk bij het gangbare bedrijfsmodel. Anderen laten meer waarden toe in hun afwegingen en verdiepen hun opvatting van biologisch. Zij ontwikkelen zich dan bij voorbeeld meer naar het model van natuurinclusieve landbouw , of ze besteden extra aandacht aan sociale en culturele waarden. Het EKO-keurmerk honoreert de inspanningen van boeren die een stapje verder willen dan alleen bio, en zich ook inspannen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (zie verder hoofdstuk 5). Internationaal is dit herkenbaar in het model Organics 3.0, waarin een vergaande integratie van waarden leidt tot een duurzaam en sociaal organisch voedselsysteem op wereldschaal (zie paragraaf 1.3).

...