Content Comparison

...

...

Gewasdiversiteit is vooral belangrijk voor akkerbouw- en tuinbouwbedrijven. Er zijn verschillende manieren waarop de gewasdiversiteit bepaald kan worden: ruimtelijke gewasdiversiteit, randdichtheid of de gewasrotatie-index diversiteit in de tijd.

Ruimtelijke gewasdiversiteit
Met een hoge gewasdiversiteit in de ruimte is er sprake van veel verschillende gewassen in het bouwplan. Dit houdt in dat er tijdens één seizoen veel variatie te vinden is op de productieve percelen van een landbouwbedrijf. De gewassen hebben verschillende zaai- of oogsttijdstippen, eventuele bloeiperiode, gewasstructuur en gewashoogte. Om de ruimtelijke gewasdiversiteit te bepalen worden gewassen in gewascategoriën ingedeeld. Vergelijkbare gewassen (denk aan consumptie aardappel, zetmeelaardappel en pootaardappel) delen dezelfde gewascategorie.
In de praktijk heeft niet ieder gewas een even groot aandeel in het bouwplan. Om dit aspect mee te nemen wordt de Hill-Shannon Index[4][5] gehanteerd om de ruimtelijke gewasdiversiteit te bepalen gebruikt.

Gewasranddichtheid
Een tweede manier om de ruimtelijke variatie aan gewassen in het bouwplan uit te drukken is om te kijken naar de overgangen tussen gewassen of (half)natuurlijke elementen. Randdichtheid (‘edge density’) wordt in de ecologie gebruikt om de heterogeniteit van een landschap weer te geven[6].  Heterogeniteit is voordelig voor biodiversiteit omdat het een complexer ecosysteem creëert. Zo leveren heterogene systemen bijvoorbeeld meer verschillende voedsel- en nestelplekken voor insecten levert, die vervolgens als voeding kunnen dienen voor gruttokuikens[7]. De gewasranddichtheid is een maat om de lengte aan gewasranden ten opzichte van het totale oppervlakte aan productieve percelen te berekenen. Een rand betekent dat het een overgang is tussen twee gewassen of een overgang van een gewas en de omgeving (sloot, berm, erfrand, haag, akkerrand). Op deze overgangen intstaat vaak meer biodiversitiet. Dit kan in de vorm van onkruiden zijn dat voor de boer niet altijd zo handig is, maar het zorgt ook voor meer variatie aan insecten.

Gewasrotatie Index
Met een grote gewasdiversiteit in de tijd wordt een brede vruchtwisseling of gewasrotatie bedoeld. Dit betekent dat er in de vruchtopvolging over verschillende teeltjaren een grotere variatie aan gewassen wordt geteeld, vergeleken percelen met een lage gewasrotatie index. Een brede gewasrotatie is gunstig voor de bodemkwaliteit. In de praktijk betekent het uitbreiden van de gewasrotatie dat er meer rustgewassen in het bouwplan worden opgenomen. Dat is gunstig voor de bodemstructuur, bodemleven en nutriëntenvoorraden in de bodem. Want ieder gewastype heeft een andere doorworteling, neemt nutriënten in andere hoeveelheden op en geeft andere wortelexudaten af. Daarnaast laten verschillende gewassen andere kwaliteit en hoeveelheden gewasresten achter, de voeding is voor het bodemleven. Een ander voordeel aan een brede gewasrotatie is dat de kans op het ontwikkelen van bodemgebonden ziektes afneemt en dat kan de inzet van  gewasbeschermingsmiddelen voorkomen.

Doorontwikkeling van de KPI's gewasdiversiteit
In het KPI-K project worden de indicatoren voor ruimtelijke gewasdiversiteit, gewasranddichtheid en de gewasrotatie index verder doorontwikkeld. Er wordt onderzocht of de drie indicatoren los van elkaar of in een combinatie met elkaar in de set KPI's worden opgenomen. En welke manier van het berekenen van de gewasrotatieindex het beste werkt in de praktijktoetsen.
In de praktijkpilots worden de verschillende indiacatoren berekend en dit zal inzichtelijk maken welke drempel- en streefwaardes gehanteerd kunnen worden. De praktijkpilots zullen ook inzichtelijk welke (combinatie van) indicator(en) het meeste zegt over de gewasdiversiteit op een landbouwbedrijf. Onderzocht wordt of met de gewasranddichtheid dubbeltellingen tussen gewasranden van aangrenzende percelen met hetzelfde gewastype voorkomen kunnen worden.

Verder lezen:

• https://kringlooplandbouw.wur.nl/kringlooplandbouw/robuuste-akkerbouw/

• https://www.boerenbusinessinbalans.nl/initiatieven/de-potentie-van-gewasdiversiteit-pps/

Bronnen:

[1] https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780444500199500054

[2] https://www.wur.nl/nl/show/biodiversiteit-op-de-akker-door-gewasdiversiteit.htm

[3] https://academic.oup.com/bioscience/article/61/3/183/238071

[4] Shannon-index - Wikipedia

[5] A conceptual guide to measuring species diversity - Roswell - 2021 - Oikos - Wiley Online Library

[6] https://doi.org/10.1016/j.ecolind.2012.07.012

...

het akkerland heeft een positief effect op de biodiversiteit op de percelen, met name wanneer een grote diversiteit samen gaat met kleinere percelen. Dit positieve effect geldt voor zowel ondergrondse als bovengronds biodiversiteit en met name voor insecten en vogels door het verhogen van de beschikbaarheid van voedsel en schuil- en nestplaatsen. Daarnaast heeft een hoge gewasdiversiteit positieve effecten op de productie: door vermindering van ziektedruk en voor efficiëntere benutting van meststoffen en water.

Kruidenrijk grasland
Kruidenrijk grasland heeft een belangrijke rol voor de biodiversiteit op melkveebedrijven, omdat het de manier is om volvelds biodiversiteit te bevorderen. Er is een hoger aantal plantensoorten aanwezig wat aantrekkelijk is voor insecten. Daarnaast kunnen kruiden belangrijke functies vervullen voor de landbouw, zoals verbetering van de bodemkwaliteit, vastlegging van nutriënten zoals stikstof en koolstof, droogte resistentie en gewasproductie en -kwaliteit . Er zijn ook verbanden gevonden tussen aandeel kruiden en micronutriënten opgenomen door koeien, met mogelijke gezondheidsvoordelen. Stoffen uit de kruiden (onder andere tannine) kunnen de ammoniak en methaanuitstoot van koeien verlagen.

Relevante sectoren
Image Added	Image Added

Informatie

Definitie KPI Akkerbouw: de index Gewasdiversiteit wordt uitgedrukt in de Hill-Shannon Index. Dit is een index die berekend wordt op basis van het aantal hoofdgewassen (gewastypen) die in één groeiseizoen het bouwplan uitmaken op een akkerbouwbedrijf, gewogen op basis van de teeltoppervlak dat die gewassen innemen. De randdichtheid is een aanvullende KPI op de Hill-Shannon Index. Deze staat voor het gewogen gemiddelde van het aantal meters perceelrand ten opzichte van het totale bouwplan in hectares (m perceelrand/hectare). (Melk)veehouderij: het aandeel kruiden grasland (extensief of productief) op het totaal areaal gebruikte landbouwgrond

Status KPI

Sector	Status KPI
Image Added	Image Added
Image Added	Image Added

Uitgebreide definitie

Uitvouwen
title Lees meer: Gewasdiversiteit
Gewasdiversiteit is een maat door de diversiteit aan gewastypen op een landbouwbedrijf (in de ruimte), en is vooral relevant voor akkerbouw- en tuinbouwbedrijven. Een grote diversiteit aan gewastypen op een bedrijf, betekent dat er sprake is van een gevarieerd bouwplan: er is spreiding in zaai- en oogstmomenten. Ook tijdens het veldseizoen is er met een grote gewasdiversiteit een variatie in gewashoogte en gewasstructuur binnen het bouwplan aanwezig. Dat komt ten goede aan de biodiversiteit. Bij het berekenen van de gewasdiversiteit wordt niet ieder gewas apart meegenomen, maar het gaat om gewastypen. Binnen het gewastype ‘aardappel’ bijvoorbeeld, vallen consumptie- en zetmeelaardappelen. De huidige indeling in gewastypen volgt de gewassentabel van RVO. Naast het aantal gewastypen wordt ook het aandeel van deze gewastypen in het bouwplan meegenomen om de Hill-Shannon Index te berekenen. De Hill-Shannon Index is een index en heeft dus geen eenheid. In de figuur staat elke kleur voor een ander gewas en heeft het vierkant linksboven een lagere gewasdiversiteit dan het vierkant rechtsboven. In de figuur heeft het vierkant linksboven een lagere randdichtheid dan het vierkant linksonder. Het vierkant rechtsonder heeft zowel een hoge gewasdiversiteit als een hoge randdichtheid. Image Added

 

Uitvouwen
title Lees meer: Kruidenrijk grasland
Omdat er veel verschillende typen kruidenrijk grasland zijn, wordt er bij deze KPI onderscheid gemaakt tussen twee verschillende hoofdtypen: extensief kruidenrijk grasland en productief kruidenhoudend grasland. Extensief kruidenrijk grasland heeft een natuurlijk voorkomende (gebiedseigen) soortensamenstelling, wordt extensief beheerd (weinig maaibeurten en/of extensieve begrazing, geen bemesting) en heeft een minimum van 15 soorten grassen en kruiden per kwart hectare (Zie handleiding ontwikkeling kruidenrijk grasland van Schippers, 2014). Weidevogels gedijen goed in extensief beheerd grasland met open structuur waarin de jongen kunnen schuilen en voedsel kunnen vinden. Het is van belang dat graslanden eerst gecontroleerd verschraald worden om dominantie van ongewenste soorten te beperken. Productief kruidenhoudend grasland focust op functionele biodiversiteit en heeft een door de gebruiker bepaalde soortensamenstelling. In augustus hebben deze weides een minimale bedekking van klaver en kruiden van 25%. De kruiden die gebruikt worden zorgen voor stikstofbinding en waterregulatie door diepere beworteling. Productief kruidenhoudende graslanden hebben een lagere totale biodiversiteit maar hogere droge stofopbrengst dan extensief kruidenrijke graslanden. Het hoge aandeel klavers zorgt ervoor dat er minder bemest hoeft te worden, maar de klavers dienen wel behouden te worden door middel van het beheer. De graslanden worden aangeduid als kruidenhoudend omdat in veel gevallen de kruiden weggedrukt worden door het raaigras door bemesting wat ten koste gaat van de kruidenrijkdom. Hierdoor moeten de graslanden opnieuw gescheurd en ingezaaid worden. Dit type grasland is daardoor meestal tijdelijk. De KPI heeft betrekking op het hele perceelsareaal en wordt uitgedrukt in een percentage. Meer over het verschil tussen de biodiversiteitswaarde van de verschillende graslandtypen hier te lezen: https://louisbolk.nl/publicaties/kruidenrijk-grasland-betekenis-voor-productie-bodem-en-biodiversiteit

Meer over deze KPI

Paginaboom
root @self startDepth 1