11 - Gewasdiversiteit en kruidenrijk grasland

Gewasdiversiteit is een maat door de diversiteit aan gewastypen op een landbouwbedrijf (in de ruimte), en is vooral relevant voor akkerbouw- en tuinbouwbedrijven. Een grote diversiteit aan gewastypen op een bedrijf, betekent dat er sprake is van een gevarieerd bouwplan: er is spreiding in zaai- en oogstmomenten. Ook tijdens het veldseizoen is er met een grote gewasdiversiteit een variatie in gewashoogte en gewasstructuur binnen het bouwplan aanwezig. Dat komt ten goede aan de biodiversiteit. Bij het berekenen van de gewasdiversiteit wordt niet ieder gewas apart meegenomen, maar het gaat om gewastypen. Binnen het gewastype ‘aardappel’ bijvoorbeeld, vallen consumptie- en zetmeelaardappelen. De huidige indeling in gewastypen volgt de gewassentabel van RVO. Naast het aantal gewastypen wordt ook het aandeel van deze gewastypen in het bouwplan meegenomen om de Hill-Shannon Index te berekenen. De Hill-Shannon Index is een index en heeft dus geen eenheid.
In de figuur staat elke kleur voor een ander gewas en heeft het vierkant linksboven een lagere gewasdiversiteit dan het vierkant rechtsboven. In de figuur heeft het vierkant linksboven een lagere randdichtheid dan het vierkant linksonder. Het vierkant rechtsonder heeft zowel een hoge gewasdiversiteit als een hoge randdichtheid.

Omdat er veel verschillende typen kruidenrijk grasland zijn, wordt er bij deze KPI onderscheid gemaakt tussen twee verschillende hoofdtypen: extensief kruidenrijk grasland en productief kruidenhoudend grasland.

Extensief kruidenrijk grasland heeft een natuurlijk voorkomende (gebiedseigen) soortensamenstelling, wordt extensief beheerd (weinig maaibeurten en/of extensieve begrazing, geen bemesting) en heeft een minimum van 15 soorten grassen en kruiden per kwart hectare (Zie handleiding ontwikkeling kruidenrijk grasland van Schippers, 2014). Weidevogels gedijen goed in extensief beheerd grasland met open structuur waarin de jongen kunnen schuilen en voedsel kunnen vinden. Het is van belang dat graslanden eerst gecontroleerd verschraald worden om dominantie van ongewenste soorten te beperken.

Productief kruidenhoudend grasland focust op functionele biodiversiteit en heeft een door de gebruiker bepaalde soortensamenstelling. In augustus hebben deze weides een minimale bedekking van klaver en kruiden van 25%. De kruiden die gebruikt worden zorgen voor stikstofbinding en waterregulatie door diepere beworteling. Productief kruidenhoudende graslanden hebben een lagere totale biodiversiteit maar hogere droge stofopbrengst dan extensief kruidenrijke graslanden. Het hoge aandeel klavers zorgt ervoor dat er minder bemest hoeft te worden, maar de klavers dienen wel behouden te worden door middel van het beheer. De graslanden worden aangeduid als kruidenhoudend omdat in veel gevallen de kruiden weggedrukt worden door het raaigras door bemesting wat ten koste gaat van de kruidenrijkdom. Hierdoor moeten de graslanden opnieuw gescheurd en ingezaaid worden. Dit type grasland is daardoor meestal tijdelijk.

De KPI heeft betrekking op het hele perceelsareaal en wordt uitgedrukt in een percentage.

Meer over het verschil tussen de biodiversiteitswaarde van de verschillende graslandtypen hier te lezen: https://louisbolk.nl/publicaties/kruidenrijk-grasland-betekenis-voor-productie-bodem-en-biodiversiteit