Case 1 - Duurzame Bedrijfsovername in de glastuinbouw
- Servicedesk Groenkennisnet.nl
- Nienke Schrijver-van Dijk (Deactivated)
Analytics
Inleiding
Je krijgt straks een casus over een bedrijfsovername in de glastuinbouw. Bij deze casus hoort onderstaande opdracht. Lees eerst de opdracht goed door en daarna de casus.
Opdracht
Maak een overzicht van alle personen die een rol spelen in deze casus. Schrijf per persoon de informatie op die je van belang vindt.
Schrijf vanuit de rol als adviseur een advies voor Kees of Joost. Beperk je tot maximaal 2 A4. In het advies neem je de volgende punten mee:
Waar zitten in deze casus de valkuilen?
Waar zitten in deze casus de succesfactoren?
Formuleer de WHY voor dit bedrijf. De theorie over de Golden Cirkel van Simon Sinek helpt hierbij.
Welke bedrijfsstrategie past bij dit bedrijf? En waarom?
Past deze bedrijfsstrategie ook bij Kees? En bij Joost?
Hoe zou de overnamesom voor dit bedrijf bepaald kunnen worden? Welke waarden moeten worden meegenomen? Zijn deze waarden alleen in euro’s uit te drukken? Of ook in andere waarden?
Op welke manier zou Joost het bedrijf kunnen overnemen. Wat moet hiervoor gebeuren?
Wat helpt Kees om het bedrijf los te laten? Daar bedoelen we niet mee 'laten vallen' maar wel ruimte geven aan de nieuwe generatie?
Het woonhuis van Kees en zijn vrouw Karin staat op 1 van de locaties. Dit is een bedrijfswoning. Is dat een voordeel of juist een nadeel?
Moeten we de dochters in het proces betrekken? Wanneer en hoe vaak? Wat doen we met de schoonzonen?
Helpt een familiestatuut?
Bekend is dat moeder twijfelt aan de capaciteiten van Joost. Hoe moet dit worden aangepakt?
Joost heeft een vriendin. De vriendin heeft een goede baan. Welke rol speelt de vriendin.
Een van de drie dochters werkt binnen het bedrijf. Kan dit voor problemen zorgen? Of is dit juist gunstig?
Welke adviseur(s) kunnen bijdragen aan een succesvolle bedrijfsoverdracht?
Casus
In het Westland heeft Kees van Zanten een goed lopende kwekerij voor glasgroenten. Op 3 verschillende locaties teelt Kees trostomaten en paprika’s. Kees is gestart toen hij 23 jaar was met zijn eerste locatie in Naaldwijk. Kees kon toen een kleine kas huren. Na het afronden van zijn schooltijd en een paar jaar werkervafring, is hij de uitdaging aangegaan. Het was voor Kees een grote sprong in het diepe.
Vader en moeder van Kees hadden een kwekerij. Dit bedrijf was niet groot genoeg om onder de broers en zussen te verdelen. De oudste broer van Kees is toen de overnemer geworden. De herinneringen aan die tijd, doen nog steeds pijn. Eigenlijk heeft Kees sinds die tijd heel weinig contact met zijn oudste broer.
Kees is getrouwd met Karin en heeft 3 dochters. De oudste dochter heeft een goede baan in het basisonderwijs, de tweede dochter werkt in de kwekerij en heeft 2 kleine kinderen. Zij heeft geen ambities om binnen het directieteam een rol te krijgen. De jongste dochter studeert nog en heeft internationale ambities.
Kees is inmiddels 63 jaar en zijn vrouw 62 jaar. Naast de kwekerij willen beide meer tijd vrijmaken voor de kleinkinderen en ook de wereld wat meer verkennen. Tot nu toe zijn er wel wat reisjes geweest binnen Nederland, België en Luxemburg, maar verder zijn ze nog niet geweest.
Joost is een buurjongen die al sinds zijn 10e rondloopt op de kwekerij. Begonnen met vegen en wat kleine klusjes, maar is nu ontwikkeld tot bedrijfsleider op 1 van de locaties. Joost heeft de HBO-opleiding Tuinbouw en Agribusiness gevolgd en zou heel graag zelf ondernemer worden . Helaas hebben zijn ouders geen eigen kwekerij die Joost kan overnemen. Financieel lijkt het daarom onmogelijk om zijn ambitie te verwezenlijken.
Het bedrijf en de sector
Het glasgroentenbedrijf bestaat uit drie locaties in het Westland. Binnen de kwekerij worden trostomaten, pruimtomaten en rode paprika’s geteeld. Door de groei van het bedrijf is, op advies van de accountant, de eenmanszaak omgezet in een BV.
In Nederland wordt op ruim 4.400 hectare groenten verbouwd onder glas, . Het grootste areaal beslaat de trostomaat (929 hectare) die 21 procent van de grond in de glastuinbouw inneemt. Daarna volgen de rode blokpaprika en de komkommer met respectievelijk 714 en 570 hectare.
Top tien groenten in glastuinbouwmer(bron: CBS) | |
| hectare |
Ronde tomaten(Tros) | 928 |
Blokpaprikas, rood | 714 |
Komkommers | 570 |
Aardbeien onder glas | 396 |
Blokpaprika's, geel | 309 |
Ronde tomaten(Los) | 264 |
Ronde cherrytomaten(Tros) | 185 |
Blokpaprika's, groen | 133 |
Pruim cherrytomaten(Los) | 103 |
Aubergines | 103 |
Het aantal telers van glasgroenten is tussen 1980 en 2017 met 85% afgenomen. De teeltoppervlakte die de overgebleven telers gemiddeld in gebruik hebben, nam tegelijkertijd met een factor 7 toe. De tien grootste glasgroentenbedrijven hadden in 2017 bijna 10% van het totale areaal glasgroenten in Nederland in handen. (Bron CBS).
Bedrijven met glasgroententeelt steeds groter. Een teler van glasgroenten had in 1980 nog gemiddeld 0,6 hectare in gebruik, in 2017 was dat gemiddeld 4 hectare.
De bedrijfsstrategie
Kees heeft geen missie en visie van het bedrijf op papier gezet. Dat was 40 jaar gelden niet nodig. De relatiebeheerder vande bank begint er de laatste tijd steeds vaker over. Kees vindt het heel belangrijk dat zijn bedrijf blijft bestaan. Hij is er met veel energie aan begonnen en is trots op wat hij in die 40 jaar heeft opgebouwd. Inmiddels werken er 50 medewerkers en daar voelt Kees zich ook verantwoordelijk voor. Kees vindt het ook belangrijk om bij te dragen aan duurzamere omgeving. Kees probeert minder plastic te gebruiken, het water te zuiveren, gewasbescherming zo biologisch mogelijk in te zetten en slim om te gaan met energie. De kosten van geothermie zijn nu nog te hoog. Hij houdt de ontwikkelingen goed in de gaten.
De familie
De drie dochters hebben alle drie een leuke partner. Allemaal snappen ze dat Kees en zijn vrouw Karin het wat rustiger aan gaan doen. De laatste maanden merk je aanKees dat stoppen een moeilijk bespreekbaar onderwerp is. En toch gaat het gesprek er tijdens familie-etentjes er wel eens over. Het gesprek gaat dan vaak over het zoeken naar iemand die het bedrijf zou kunnen leiden. Van de drie bedrijfsleiders is er eigenlijk maar een kandidaat die het mogelijk zou kunnen. Kees heeft vertrouwen in Joost, maar moeder Karin twijfelt. Joost is nu 28 en volgens moeder was Kees veel zelfstandiger op die leeftijd dan Joost nu.
Ook gaat het gesprek over de financiële situatie van het bedrijf. Is er voldoende toekomstperspectief voor een eventuele overnemer?
De dochters willen ook graag weten hoe het gaat met hun deel in de erfenis. Eigenlijk zijn niet de dochters die daar naar vragen, maar vooral 1 van de schoonzoons. Juist degene die al het meeste vermogen heeft.
Kwaliteiten van Kees en Joost
Kees is een echte doener en zoals hij zelf zegt “Werk gaat voor het meisje”. Kees heeft door hard werken, vaak weken van 80 uur, een heel mooi bedrijf opgebouwd. Hij vindt het jammer dat geen van zijn kinderen het bedrijf wil overnemen, maar wil wel goed zorgen dat zijn dochters niets te kort komen. Kees weet dat hij ooit moet gaan stoppen met het bedrijf, maar denkt daar niet graag over. Het is toch echt zijn levenswerk. Kees is geen echte prater. Zelfs soms een beetje stil, terwijl hij zelf goed weet wat hij wil en waarom. De ervaring bij de bedrijfsovername van zijn vader naar zijn oudste broer zit nog in zijn geheugen gebeiteld. Zo wil hij niet zijn bedrijf overdragen.
Joost heeft tijdens zijn opleiding geleerd dat hard werken niet het enige is om een bedrijf goed te leiden. Slim werken, daar is Joost van. Joost vindt het belangrijk om een goede balans te houden tussen werk en privé. Joost heeft een leuke vriendin en een peuter van 2 jaar. De tweede is op komst. Joost wil graag tijd hebben om de kinderen te zien opgroeien en leuke dingen met hun doen. Joost heeft een zakelijk instelling en vindt het fijn om goede afspraken te maken en die ook vast te leggen. Grote auto’s en villa’s zijn niet belangrijk voor Joost. Hij draagt graag een steentje bij aan de circulaire economie.