Advies 22 - Wormenwijzer

Advies: Door de beweiding van gevaarlijk land (2) en/of langdurige beweiding van hetzelfde perceel (3) kan half juni reeds sprake zijn van een gevaarlijke wormlast voor deze lammeren. Mestonderzoek (6) kan dit bevestigen. Bij een gevaarlijke wormlast is het nodig uw lammeren te ontwormen. Baseer uw besluit om wel te ontwormen of de behandeling uit te stellen op de uitslag van een mestonderzoek. De uitslag is een momentopname en de wormlast kan binnen een week veranderen van gering in gevaarlijk. Herhaal het mestonderzoek daarom wekelijks.

Ontworm de lammeren uitsluitend als een ernstige maagdarmwormbesmetting blijkt uit mestonderzoek (6) of de symptomen met zekerheid duiden op een gevaarlijke maagdarmwormziekte (9). Baseer ontwormen nooit alleen op diarree zonder een voorafgaande diagnose gebaseerd op mestonderzoek, symptomen en/of historie van nematodirose.

Ontworm zo min mogelijk (11) lammeren in het koppel voor een maximaal verdunningseffect van de wormpopulatie op uw bedrijf. Ontworm met een middel dat nog voldoende effectief is en waarvoor in uw houderij niet eerder resistentie is vastgesteld (10). Streef naar slechts 50% ontwormde lammeren in het koppel. Zorg dat in elk samenweidend koppel minimaal 5% niet ontwormde lammeren lopen. Ontworm als het koppel kleiner is dan 20 lammeren 1 lam een week na de andere. Vermijd onderdoseren (1). Ontworm de lammeren zoveel mogelijk gelijktijdig met het verweiden. Verweid het koppel na ontwormen zoveel mogelijk naar veilig land (2) en verweidt het daarna ook weer tijdig (3).

Kies voor de lammeren die u niet ontwormt:

gezonde lammeren met een royale conditie,
lammeren met een bovengemiddelde groei ten opzichte van de koppelgenoten
de oudste lammeren met een goede ontwikkeling
het beste lam in de worp

Kies voor de lammeren die u wel ontwormt:

zieke lammeren en lammeren met een rood EPG (interpretatie uitslag mestonderzoek)
Lammeren met een oranje EPG en symptomen die duiden op ziekte
Lammeren met een beneden gemiddelde groei ten opzichte van koppelgenoten
De jongste lammeren in het koppel; bij een leeftijdsvariatie van de lammeren in het koppel van meer dan 2 weken is het verstandig om alles wat 2 weken jonger is als de oudsten te ontwormen vanwege hun achterstand in weerstandsontwikkeling en de besmettingsdruk vanuit de oudsten.
Lichtste lam in de worp

Noteer per afzonderlijk weidend koppel lammeren de datum van de behandeling, het gebruikte middel en de dosering. Raadpleeg de WormenWijzer bij elke verweiding en elke 4 weken na het behandelen opnieuw voor een advies op maat. Onder bepaalde omstandigheden kan vanaf half juni en elke 4 weken na behandeling de wormlast weer een gevaar vormen voor de lammeren.

Beantwoorde vragen

Vraag 5g - Is dit koppel na het ontwormen meteen verweid naar veilig land (2) en voor 1 november telkens binnen 2 weken verweid naar veilig land?

Antwoord: Nee (antwoord herzien)

Vraag 5f - Hoelang geleden is dit koppel ontwormd?

Antwoord: 4 weken of meer (antwoord herzien)

Vraag 5e - Zijn er (toch) lammeren in dit koppel met 2 (of meer) weken weidegang en diarree en treden er groeivertragingen op?

Antwoord: Nee (antwoord herzien)

Vraag 5d - Is in het verleden nematodirose (9) op uw bedrijf vastgesteld?

Antwoord: Nee (antwoord herzien)

Vraag 5c - Weidt dit koppel of is het geweid op land waar eerder dit jaar of vorig jaar ook lammeren of runderen in hun eerste weideseizoen zijn geweid?

Antwoord: Ja (antwoord herzien)

Vraag 5b - Zijn de lammeren in dit koppel geboren in de zomer of herfst?

Antwoord: Ja (antwoord herzien)

Vraag 5a - Is dit koppel lammeren al eerder ontwormd met een middel uit groep 2, 3 of 4 (4)?

Antwoord: Nee (antwoord herzien)

Vraag 3b - Voor welk tijdstip wilt u een advies?

Antwoord: Voor 1 november tot 15 maart (antwoord herzien)

Vraag 3a - Krijgt dit koppel lammeren weidegang, is het voor opstallen geweid of zijn ze vanaf hun geboorte tot nu op stal gehouden?

Antwoord: Weidegang; Geweid voor opstallen (antwoord herzien)

Vraag 2a - Wilt u een advies voor de ooien of de lammeren?

Antwoord: Lammeren (antwoord herzien)

Vraag 1 - Wilt u een advies voor dieren die u aanvoert van andere bedrijven (aankoop, dekram, ingeschaarde dieren van anderen) ?

Antwoord: Ja (antwoord herzien)

Uitleg begrippen

Onderdoseren

Onderdoseren is één van de belangrijkste oorzaken van resistentieontwikkeling. Het geeft bovendien een trager herstel en minder groei als sprake is van een worminfectie. Stem daarom de dosering altijd af op het gewicht van het dier en hou minimaal de voorgeschreven dosering aan. Zie meer info voor uitgebreide informatie over onderdoseren.

Veilig land

Voor het minimaliseren van schade door wormen onderscheidt de Wormenwijzer op basis van de beweidingshistorie en kans op maagdarmwormbesmetting 2 soorten grasland, veilig of gevaarlijk. Door het weiden van dieren op veilig land en tijdig verweiden zijn behandelingen uit te stellen wat de resistentieontwikkeling vertraagt én arbeid en middel bespaart. Maak daarom slim gebruik van veilig land. Zie meer info voor exacte bepaling van de veiligheid van het land.

Tijdig verweiden

De beweidingsduur op veilig land waarbinnen koppels met het oog op een maagdarmwormbesmetting veilig zijn te verweiden zijn seizoensgebonden. Op tijd verweiden naar veilig land verhindert in grote mate de opname van larven uit eieren die de koppel zelf op het perceel heeft gebracht, bespaart arbeid en middelen én resulteert in een lagere ontwormfrequentie wat de resistentieontwikkeling vertraagt. Zie meer info voor beweidingsduur per seizoen.

Middel uit groep 1,2,3 of 4

Qua werkzame stof bestaan er 4 groepen wormmiddelen. Niet elke groep van middelen is op elk moment even geschikt of effectief tegen elke wormsoort. Het door de Wormenwijzer geadviseerde middel is gebaseerd op de wormsoort, de kans op besmetting met die wormsoort(en) op dat moment in het jaar en de mate van resistentie tegen het wormmiddel in Nederland per wormsoort. Zie meer info voor de complete lijst van middelen.

Aangevoerde dieren

Onder aanvoer van dieren vallen aangekochte ooien, lammeren en dekrammen, maar ook gezamenlijk gebruikte rammen, ter dekking gebrachte ooien van anderen en terugkeer van eigen dieren die gezamenlijk met schapen, lammeren, geiten en kalveren van anderen zijn geweid

Mestonderzoek

Mestonderzoek wijst uit hoe groot de wormlast is en om welke wormsoorten het gaat. Het aantal eieren per gram mest bepaalt of behandeling nodig is of kan worden uitgesteld of uitgespaard. Met mestonderzoek is ook vast te stellen of het gebruikte middel (voldoende) heeft gewerkt. Verzamel en verstuur de mestmonsters zorgvuldig en volgens voorschrift om foute uitslagen te vermijden. Let wel; de uitslag is een momentopname en de wormlast kan binnen een week veranderen van gering in gevaarlijk. Zie meer info voor uitgebreide informatie over mestonderzoek.

Nematodirose

De wormsoort Nematodirus komt op de meeste bedrijven voor en overwintert op het land. Vooral jonge lammeren zijn gevoelig en kunnen in voorjaar maar ook later nematodirose krijgen. Deze wormsoort is verraderlijk omdat het de meeste schade al heeft aangericht voordat in de mest eieren te vinden zijn. De verschijnselen van nematodirose zijn ernstige diarree, dorst en groeivertragingen en de ziekte kan sterfte veroorzaken. Verwar nematodirose niet met coccidiose. In het voorjaar is grasland waarop in het afgelopen jaar geen (geiten)lammeren of runderen in hun eerste weideseizoen hebben gelopen vrij van Nematodirus. Zie meer info voor Nematordirus en andere wormsoorten en hun ziektebeelden

95-98%

Er is altijd een klein aantal wormen dat een ontwormbehandeling overleeft en dat niet door het middel is gedood. 95-98% in plaats van 100% van het koppel ontwormen geeft qua resistentiegevoeligheid een sterk verdunningseffect op de volgende generatie wormen en vertraagt de resistentieontwikkeling op uw bedrijf. Zie meer info voor uitgebreidere informatie over vertraging resistentieontwikkeling.