Meststoffenverordening

De oude meststoffenverordening ging uitsluitend over anorganische meststoffen (kunstmest). In de nieuwe verordening staan ook regels voor de verhandeling van organische meststoffen en meststoffen geproduceerd met herwonnen nutriënten of afvalstoffen. Voorbeelden hiervan zijn ammoniumsulfaat uit luchtwassers of compost uit brongescheiden GFT afval. Dit stimuleert bedrijven om materialen opnieuw te gebruiken. Zo draagt deze regelgeving bij aan een circulaire en duurzamere landbouw.

Daarnaast maakt de verordening het mogelijk dat reststromen van voldoende kwaliteit worden hergebruikt als grondstof voor bemestingsproducten, daarmee vormt de verordening een belangrijke bouwsteen in de circulaire economie. De milieueisen die aan bemestingsproducten worden gesteld, zijn vaak strenger dan in de nationale lidstaten gebruikelijk was. Daardoor is de Europese milieukwaliteit gebaat bij deze nieuwe verordening en draagt het bij aan verbetering van de bodemkwaliteit.

Het is de verwachting dat op termijn deze Europese verordening de basis zal vormen om nationale regelgeving voor de handel in bemestingsproducten op te baseren, waardoor deze geharmoniseerd zal worden met deze verordening.

Daarnaast beschrijft de verordening een positieve lijst van grondstoffen die gebruikt mogen worden bij de productie van de bemestingsproducten. Verschillende bij- en reststromen kunnen worden gebruikt, mits ze aan de eisen die in Bijlage 2 van de verordening benoemd staan voldoen. Op deze manier worden de risico’s, die bij het gebruik van een bepaalde reststroom gepaard gaan, afgedekt. De grondstofcategorieën worden in de verordening bestandsdelen categorieën (Eng: Component Material Categories of CMC) genoemd. Momenteel zijn er vijftien verschillende CMC's beschreven.

Goedgekeurde bemestingsproducten krijgen een CE-markering. Deze wordt door de producent zelf op het etiket van het bemestingsproduct aangebracht. De eisen voor de labelling staan in bijlage 3 van de Meststoffenverordening. De Europese Commissie heeft een document opgesteld dat dient als een richtlijn voor de labelling. (DocsRoom - European Commission (europa.eu))

Een nieuw bemestingsproduct kan alleen op de markt gebracht worden binnen Europa, als het product is beoordeeld en een CE-markering heeft. Soms kan deze beoordeling zelf gedaan worden, soms moet dit laten doen door een onafhankelijke geaccrediteerde organisatie. Eisen hiervoor staan benoemd in bijlage 4. Moet een geaccrediteerde organisatie de beoordeling doen? Die organisaties vindt u in het Europese systeem NANDO. Soms mag een organisatie maar enkele producten of grondstoffen beoordelen. Deze informatie staat ook in NANDO. Zo vindt u de goede organisatie voor uw product: EUROPA – European Commission – Growth – Regulatory policy - SMCS.

Als verwerkte dierlijke mest gebruikt wordt en er ontstaat een bemestingsproduct dat voldoet aan alle eisen van de meststoffenverordening, dan kan het product door de hele Europese Unie worden verhandeld als een EU-bemestingsproduct onder deze verordening. Een vervoersdocument dierlijke mest is niet meer nodig. Wel dient de vracht vergezeld te gaan van een vrachtbrief voor internationaal vervoer (zgn. CRM-document).

Verwerkte dierlijke mest kan worden gebruikt als grondstof voor de productie van bemestingsproducten mits het eindpunt in de productieketen van de Verordening dierlijke bijproducten is behaald. De eisen voor het gebruik van verwerkte mest als grondstof zijn vastgelegd in de Bijlage 2 van de Meststoffenverordening onder Bestandsdelencategorie (CMC) 10: afgeleide producten in de zin van Verordening (EG) nr. 1069/2009.

De eisen voor het gebruik van verwerkte mest in bemestingsproducten zijn, dat de mest dusdanig is behandeld dat het product een eindpunt heeft bereikt overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1069/2009. Als het product op de markt gebracht wordt mag deze behandeling uiterlijk 36 maanden zijn uitgevoerd.
Verder dient het materiaal een aanvullende verwerking te ondergaan waardoor aan ten minste een van de volgende voorwaarden wordt voldaan:

• ten minste 90 % van de droge massa van het materiaal kan door een zeef met een maaswijdte van 0,25 mm;

• het materiaal is onder druk gepelletiseerd, gedroogd bij een temperatuur van meer dan 100 °C of heeft een gelijkwaardig proces ondergaan dat garandeert dat het gehalte aan levensvatbare onkruidzaden en plantpropagulen in de verwerkte mest niet meer dan 3 eenheden per liter bedraagt, of

• het materiaal voldoet aan ten minste één van de stabiliteitscriteria van punt 5 van CMC 3.

De aanvullende verwerkingsprocessen kunnen de volgende zijn:

• de in CMC 2 bedoelde bewerkingsmethoden;

• biologische behandeling waarbij nitrificatie en denitrificatie plaatsvindt;

• mechanische scheiding van de vaste en vloeibare fracties;

• processen om nutriënten en/of organische koolstof terug te winnen, zonder de intentie het materiaal anderszins te wijzigen;

• chemische verwerking om de pH te wijzigen, zonder de intentie het materiaal anderszins te wijzigen;

• fysische verwerking om water te verwijderen en het materiaal om te zetten in poeder, korrels of pellets, zonder de intentie het materiaal anderszins te wijzigen.

Er mogen toevoegmiddelen worden gebruikt, mits:

• het toevoegingsmiddel voldoet aan het voorschrift van punt 2 van CMC 1;

• de concentratie van de voor elk proces benodigde toevoegingsmiddelen niet meer bedraagt dat 5 % van de massa van de verwerkte mest of de fractie die voor de respectieve processen als input wordt gebruikt.

Verder dient de verwerkte mest niet meer dan 6 mg/kg drooggewicht aan PAK16 te bevatten. En moet de verwerkte mest die als bestanddeel in een EU-bemestingsproduct wordt gebruikt, worden opgeslagen op een wijze die deze tegen neerslag en direct zonlicht beschermt.

Verder staan er in de bijlage 2 van de Meststoffenverordening CMC-categorieën beschreven waar dierlijke mest in gebruikt kan worden, zoals compost (CMC 3) en digestaat (CMC 5). Aan deze CMC-categorieën zitten ook eisen. Zo moet ook hier een sanitatie-stap gemaakt te worden. Begin 2023 is de bijlage 2 van de Meststoffenverordening uitgebreid met een aantal producten die kunnen ontstaan bij mestverwerking, zoals struviet (CMC 12), verbrandingsassen (CMC 13) en biochar (CMC 14).

Tenslotte wordt onder CMC 15 (teruggewonnen zeer zuiver materialen) producten beschreven die ammoniumzout, sulfaatzout, fosfaatzout, elementaire zwavel, calciumcarbonaat of calciumoxide of een mengsel bevatten waarvan de droge stof een zuiverheidsgraad van ten minste 95 % heeft. Via deze bestandsdelencategorie kunnen ammoniumzouten die via luchtwassing worden gewonnen uit dierlijke mest, compost, digestaat of andere dierlijke bijproducten op de markt gebracht worden.

Integrale wettekst van de Verordening (EU) 2019/1009 van het Europees Parlement en de Raad van 5 juni 2019 tot vaststelling van voorschriften inzake het op de markt aanbieden van EU-bemestingsproducten en tot wijziging van de Verordeningen (EG) nr. 1069/2009 en (EG) nr. 1107/2009 en tot intrekking van Verordening (EG) nr. 2003/2003: EUR-Lex - 32019R1009 - EN - EUR-Lex (europa.eu)

De tekst voor CMC 10 is in 2024 aangevuld met een amendement: https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-7493-2024-ADD-1/nl/pdf, deze zal op termijn verwerkt worden in bovenstaande link.

De nationale implementatie is gedaan via een Tijdelijke regeling: wetten.nl - Regeling - Tijdelijke regeling EU-bemestingsproducten - BWBR0046883 (overheid.nl)

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO): Nieuwe mestproducten ontwikkelen (rvo.nl)

Nederlands Centrum voor Mestverwaarding (NCM): EU-meststoffenverordening definitief gepubliceerd, ingangsdatum 16 juli 2022. (mestverwaarding.nl)

Nederlands Normalisatie Instituut (NEN): bemestingsproducten (nen.nl)