3.1. Fokdoel: wat wil ik uiteindelijk bereiken?

Als je met een dier wilt gaan fokken, dan heb je een duidelijk beeld in je hoofd: zo ziet het ideale dier eruit. Je eigen dier of dieren zullen daar waarschijnlijk nog van afwijken. Doel is om hun nakomelingen steeds verder in de richting van het ideale dier te krijgen. Je fokdoel bestaat dus uit een definitie van wat er allemaal nog moet verbeteren om tot dat ideale dier te komen. In je fokdoel staat ook op wat voor termijn je dat wilt bereiken. Dus bijvoorbeeld: hoe ziet mijn ideale dier er over tien jaar uit? Daarbij is het belangrijk om niet alleen te bedenken hoe het ideale dier er nu uitziet, maar vooral hoe je denkt dat het ideale dier er over tien jaar uit zal moeten zien. Hoe zijn de omstandigheden dan, wat voor nieuwe regelgeving verwacht je, hoe is de markt dan, enzovoort.

Een fokkerijorganisatie, stamboek of rasvereniging heeft ook een fokdoel. Het gaat ze niet om een individueel dier, maar om het gemiddelde dier in de populatie. Ze willen zo selecteren dat gemiddeld alle nakomelingen beter zijn dan hun ouders. Ook daar hebben ze een langetermijndoel voor ogen: over tien jaar willen we dat bereikt hebben. Soms hebben de fokkerijorganisaties de mogelijkheid om de mannelijke dieren te selecteren (bijvoorbeeld bij het melkvee en bij veel paardenstamboeken). Soms hebben ze de mogelijkheid om zowel de mannelijke als de vrouwelijke dieren te selecteren (bijvoorbeeld bij de commerciële varkens- en kippenfokkerij).

Natuurlijk voldoen niet alle dieren op alle punten aan de richting die je met je fokdoel op wilt. Het ene dier blinkt uit in het ene kenmerk, maar is niet zo goed op het andere kenmerk, en andersom. Het is dus belangrijk om prioriteiten te stellen: welk kenmerk in je fokdoel wil je het liefst verbeteren en welk kenmerk zou nog even kunnen wachten? Het verschilt per diersoort wat de redenen zijn voor een bepaalde rangschikking in volgorde van belangrijkheid. Soms zullen economische redenen een rol spelen, soms zal het een kwestie van smaak zijn.