Versies vergeleken

Sleutel

  • Deze regel is toegevoegd.
  • Deze regel is verwijderd.
  • Formattering is gewijzigd.

De principes van biologische landbouw zijn in de hele wereld dezelfden. Die principes zijn afgesproken binnen IFOAM, de wereldwijde koepel van organisaties die de biologische sector vertegenwoordigen.

...

Ecologie is van oorsprong een tak van de biologie. De ecologie bestudeert de wisselwerking tussen organismen, populaties of levensgemeenschappen (de biotische -levende- milieufactoren) onderling en met de niet-levende omgeving (de abiotische –niet levende- milieufactoren). Het gaat er in de ecologische kijk op de natuur om hoe planten, dieren, micro-organismen, factoren als klimaat en hoogte en de niet-levende ondergrond en bodemdelen op elkaar inwerken. Dat vormt de natuur zoals we die op een bepaalde plaats en tijd waarnemen. Dat samenspel van factoren noemen we een ecosysteem. Een ‘spel’ van wederzijdse beïnvloeding, van ‘eten en gegeten worden’, dat van nature streeft naar een evenwicht: een ecosysteem dat zichzelf voor langere tijd in stand houdt.

...

De gangbare landbouw manipuleert de werking van het landbouw-ecosysteem nog veel meer, vooral door het gebruik van abiotische (dus niet-organische) meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Een gangbaar bedrijf is dus meer vereenvoudigd en hierdoor meer afhankelijk van externe (van buitenaf komende) inputs zoals meststoffen. Het is meestal iets productiever dan een biologisch systeem, maar dat heeft zijn prijs: vervuiling (uitspoeling van meststoffen, residuen van bestrijdingsmiddelen e.d.), een verarmd landschap met weinig plaats voor b.v. akkervogels, degradatie van de bodem en meer kosten van de noodzakelijke externe inputs. Door zijn afhankelijkheid van eindige externe inputs, bodemdegradatie, vervuiling enz. is het gangbare systeem uiteindelijk minder duurzaam, minder ‘volhoudbaar’.

...

Het ecologisch principe vertaalt zich ook naar de volgende schakels in de voedingsketen: de verwerking, groothandel, handel, consumptie en afvalverwerking (recycling). De voedselketen is pas duurzaam, volgens ecologisch model, als alle schakels dat zijn, in onderling verband. Alleen dan kan de biologische sector het meest duurzame voedselsysteem worden. (Zie voor dit keten-principe verder hoofdstuk 5 en hoofdstuk 6).

Informatie

Verdieping Agro-ecologisch

Het begrip ‘agro-ecologisch’ is sterk verwant aan dit ecologisch principe. Met agro-ecologische landbouw wordt bedoeld dat de landbouwpraktijk op ecologische principes is gebaseerd, zonder dat het systeem bij voorbaat helemaal biologisch is. Onder meer de Toekomstboeren gaan hiervan uit: https://toekomstboeren.nl/agroecologie/.

Gezondheid als principe
De gezondheid van mensen kan niet losworden gezien van gezonde ecosystemen met een gezonde bodem, gewassen en dieren. Gezond is niet een kwestie van niet-ziek, maar het continu werken aan fysiek, mentaal, sociaal en ecologisch welbevinden. Biologische landbouw draagt aan de gezondheid van mensen bij

...

Die effecten op de gezondheid van mensen staan niet los van de gezondheid van het landbouwsysteem. Het gaat dan om gezondheid van het ecosysteem en de gezondheid van landbouwhuisdieren die zoveel mogelijk naar hun eigen aard kunnen leven. Antibiotica worden in de biologische landbouw niet preventief gebruikt, en curatief alleen als er geen alternatief is. Dat voorkomt het ontstaan van resistenties die voor de mens bedreigend zijn, maar zorgt ook voor betere houderij-systemen met meer ruimte voor de dieren. De gezondheid van de mens hangt dus samen met de gezondheid van het landbouw-systeem.

Informatie

Verdieping

Op de pagina https://bionext.nl/thema-s/gezondheid/ vind je in hoofdlijnen wat biologisch betekent voor de gezondheid van mensen, landbouwhuisdieren, gewassen, bodem, leefomgeving en medewerkers. Voor meer info en onderbouwing kun je van deze pagina een ‘greenpaper’ downloaden.

Billijkheid als principe
Billijkheid (Fairness) gaat over de verhoudingen tussen mensen onderling en tussen mensen, dieren en verdere natuur: zijn die eerlijk, bieden die ontwikkelingsmogelijkheden en duurzaam perspectief voor alle schakels in de voedselketen? 

...

Belangrijke aspecten hiervan zijn:

  • Eerlijke handel, redelijke eerlijke prijs: consumenten moeten zich biologisch voedsel kunnen veroorloven (dat is ook een zaak van inkomensverdeling, van maatschappelijke rechtvaardigheid !), boeren moeten een redelijke prijs ontvangen die hen in staat stelt verantwoord en dus minder intensief te werken. De prijs van biologische producten is daarom meestal hoger dan die van gangbare producten (ook al valt dat verschil mee als het gaat om de basisproducten in het dagelijks dieet). Die hogere prijs is noodzakelijk om biologisch werken mogelijk te maken, maar de efficiënte en geavanceerde bedrijfsvoering van biologische boeren houdt de prijs wel in de hand. Het moet van twee kanten komen!

  • Werkelijke prijs (True Pricing):  idealiter drukt de prijs alle kosten uit, inclusief de zogenaamde externe kosten, de kosten die buiten de markt blijven: alle maatschappelijke en milieukosten . Dat is nu vaak niet het geval. Een voorbeeld zijn de kosten van CO2-emissies, maar ook de kosten die buiten het bedrijf worden gemaakt voor bij voorbeeld waterzuivering in verband met uitspoeling en medische kosten in verband met een ongezond voedingspatroon. Deze externe kosten worden lang niet allemaal in de prijs van voedsel doorberekend. De prijs voor gangbare producten is eigenlijk te laag, omdat ze meer bijdragen aan sommige externe effecten, en die van biologische producten te hoog omdat ze daar minder aan bijdragen. De biologische landbouw ondersteunt daarom de beweging naar een beter verrekenen of inzichtelijk maken van alle, ook externe, kosten in de prijs (True Pricing, True Cost Accounting e.d.).

  • Dierenwelzijn, natuurlijk gedrag: billijkheid gaat ook over onze verhouding met landbouwhuisdieren. De biologische landbouw legt meer gewicht bij de eigen, intrinsieke, waarde van landbouwhuisdieren en hun natuurlijk gedrag, ook als dat een stukje productiviteit kost. De eisen aan de diverse houderij-systemen zijn daarom strenger dan in de gangbare landbouw. De biologisch-dynamische landbouw gaat daarin nog een stapje verder.

Informatie

Verdieping

Op de pagina https://bionext.nl/thema-s/prijs/ vind je meer over over de prijs van biologisch, waarom deze wat hoger is en wat een werkelijke en eerlijke prijs is. Voor meer info en onderbouwing kun je van deze pagina een ‘greenpaper’ downloaden.

Zorg als principe
Je kunt dit principe ook vertalen als verantwoordelijkheid nemen. Een biologische boer voelt zich voor meer verantwoordelijk dan alleen het rendement en economisch voortbestaan van het bedrijf, en is bereid die verantwoordelijkheid in extra zorg te vertalen. Dat geldt ook voor de partijen verderop in de voedselketen. Een basishouding van zorgzaamheid voor medemens, gewas en dieren op het bedrijf, de omringende natuur en het landschap en de verdere wereld hoort bij biologische landbouw. Dat kan bij voorbeeld ook betekenen: verantwoordelijkheid nemen voor de effecten van de productie van diervoeder-grondstoffen ver weg (ontbossing, monoculturen, uitputting enz.), door de afhankelijkheid van geïmporteerd voer zoveel mogelijk te beperken.

 

Belangrijk is hierin Zorg betekent in de breedste zin van het woord zorg voor planten, mensen en dieren en de aarde waar die op leven. Een belangrijk aspect van zorg is het voorzorg-beginsel: niet iets doen zonder duidelijke noodzaak, zonder afweging van alternatieven en zonder inzicht in alle effecten. Hogere opbrengsten en efficiency kunnen . Als de risico’s van een handeling of product onvoldoende duidelijk zijn moet je het niet toepassen.  

Een voorbeeld hiervan is Het afwijzen van GMO’s, genetisch gemodificeerde gewassen. De risico’s en gevolgen van dat ingrijpen zijn in de visie van de biologische sector te groot: op economisch gebied door het leggen van de macht bij een paar grote bedrijven, op ecologisch gebied door het ongecontroleerd verspreiden van gemodificeerde soorten en met het risico voor gezondheid omdat je zeer sterk ingrijpt in het erfelijk systeem van organismen.  

 De gangbare landbouw kiest, maar ook steeds vaker koos, voor een ander aanpak. Gangbare landbouw belooft hogere opbrengsten en efficiency. Dat klinkt positief maar brengt risico's met zich meebrengenmee, zoals effecten op het complexe ecosysteem. Zolang wij die effecten niet overzien, is het beter niet te experimenten. Moderne wetenschap, oude kennis en praktijkervaring bieden volop oplossingen. Technologieën met onvoorspelbare effecten, zoals gentech, kunnen we daarbij missen, net als marktpartijen die (kenmerken van) voedsel willen monopoliseren met patenten en monopolies ten faveure van hun aandeelhouders.De gangbare landbouw kiest vaak het omgekeerd principe:  Gangbare landbouwsystemen worden ontworpen op de technische mogelijkheden (, bijvoorbeeld : het handhaven van niet-resistente rassen omdat bestrijdingsmiddelen voorhanden zijn. Nog een voorbeeld: het verwijderen van stikstofoverschot uit mest (mestverwerking) lijkt een oplossing, maar het voorkomen van een mestoverschot is een structurelere aanpak. 

Het voorzorg-beginsel betekent zeker geen afwijzing van wetenschap, techniek, mechanisatie en efficiëntie, maar de blikrichting is anders: ondersteunt . Ondersteunt de techniek het functioneren van het landbouwsysteem als gezond ecosysteem met een verantwoorde productie van gezond voedsel? Of zit zitten de beschikbaarheid van techniek ( en chemie ) een gezond ecosysteem in de weg om te kiezen voor een gezond systeem ? Dat zijn vragen die altijd gesteld moeten worden.in deze tijd heel sterk spelen.