Tabaksratelvirus - hyacint

Bij ernstige aantasting bestaan de symptomen uit een brede, onregelmatig gevormde, licht- tot donkergroene streperigheid; de strepen komen voor over het hele blad, van onder het grondniveau tot in de bladtoppen.

De bladeren zijn kromgegroeid, of op andere wijze misvormd door de vorming van knobbels en scheuren. (foto 1). Bij een mildere aantasting komen de symptomen vooral op de onderste bladhelft voor en niet in alle bladeren. De vorming van ruitvormige, lichtgroene tot geelgroene vlekken en strepen is dan zichtbaar. Later in het seizoen ontstaan bruingele tot bruinnecrotische streperigheid, evenwijdig aan de nerven.

Tijdens de broei treden soms ernstige symptomen op in de vorm van smallere bladeren, kringvlekken en vlekkerigheid, tot zelfs dwerggroei. De bloemknoppen en bloemen tonen soms een lichtgekleurde vlekkerigheid.

Tijdens de bewaring zijn bij het doorsnijden van de bollen of het verwijderen van de buitenste rokken ovale plekken zichtbaar (foto 2), die aanvankelijk glazig zijn en later geelbruin en necrotisch worden.

Als de aantasting tijdens het teeltseizoen heeft plaatsgevonden, dan treden de symptomen pleksgewijs op. Verspreid staande planten duiden er op dat de aantasting in het vorige teeltseizoen heeft plaatsgevonden. Bovendien zijn de symptomen op het blad en bloemstengel dan meestal ernstiger.

Het tabaksratelvirus wordt in de grond verspreid door vrijlevende aaltjes van het geslacht (Para)Trichodorus, die voorkomen in zand- en lichte zavelgronden. Verschillende serotypen van het tabaksratelvirus zijn specifiek gebonden aan verschillende Trichodoridae-soorten.

Een eerstejaarsaantasting kan optreden als vatbare cultivars vroeg in de herfst (oktober) worden geplant op zand- of lichte zavelgrond waarin een besmette populatie van trichodorusaaltjes voorkomt. De aantasting wordt bevorderd door een tussenteelt van Italiaans raaigras en gele mosterd als zogenaamde tussengewassen. Bladrammenas heeft echter als tussengewas een remmend effect op het optreden van de ziekte.

Tabaksratelvirus komt bij nateelt van zieke planten in het volgende seizoen in verschillende mate terug. Het virus gaat in wisselende, maar meestal hoge percentages, over op de nakomelingschap van aangetaste bollen.

Tussen cultivars bestaan grote verschillen in vatbaarheid voor het tabaksratelvirus. Vatbaarheid is gevonden in cultivars van verschillende groepen, met uitzondering van de laat-bloeiende tulpen.

Het virus heeft een zeer brede waardplantenreeks, onder andere vele onkruidsoorten en andere bolgewassen als fresia, gladiool, krokus en narcis.

• Zieke planten verwijderen of vernietigen.

• Onkruiden bestrijden.

• Op verdachte zand- en lichte zavelpercelen vatbare cultivars laat planten (november).

• Eventueel een grondontsmetting toepassen.

• Bladrammenas als tussenteelt toepassen.