1 - Duurzaamheid van verschillende kanten belicht
Kan vlees produceren duurzaam zijn? De meningen zijn verdeeld
In de veehouderijsector vragen we ons voortdurend af hoe we met onze voedselproductie invloed uitoefenen op onze leefomgeving. Over het eten en produceren van vlees zijn de meningen verdeeld. Sommigen wijzen het eten en produceren van vlees in zijn geheel af. Velen vinden dat het produceren van vlees niet altijd even duurzaam is. Er zijn er ook die vinden dat het produceren van vlees geen noemenswaardige negatieve invloed heeft. Je kunt ook stellen dat landbouwhuisdieren sinds mensenheugenis een belangrijke taak hebben om voedselresten tot waarde te brengen. Dat is via de producten van het dier die we eten, maar ook bijvoorbeeld omdat organische mest belangrijk kan zijn voor het vruchtbaar maken van de bodem.
Veel vragen van consumenten en veehouders over duurzaam vlees
We kunnen er van uit gaan dat er veel consumenten zijn die zich afvragen hoe ze bij het samenstellen van de maaltijd rekening kunnen houden met duurzaamheid, en dan denkt men vaak ook aan het vlees. We kunnen veronderstellen dat er veel consumenten zijn die willen weten welk stukje vlees duurzamer is dan andere. Maar je kunt je ook afvragen of supermarkten en marketingcampagnes van nieuwe trendy producten, niet een veel grotere invloed hebben op wat consumenten uiteindelijk kiezen. Veel veehouders vragen zich daarom ook af: Hoe zit het met mijn bedrijf? Hoe kan ik bijdragen aan verduurzaming van ons voedselsysteem en inspelen op de veranderende vraag vanuit de keten? Blijft mijn bedrijf als ik ga verduurzamen nog wel rendabel en dus toekomstbestendig? Uiteindelijk kun je alleen op basis van reële verwachtingen doelgericht inspelen op de uiteindelijke vraag van de consument. Daar zit natuurlijk wel een risico in. Maar dat risico kun je ook weer bestuderen, en je dan als ondernemer af te vragen of het wel of niet verstandig is om dat risico te nemen.
Verduurzamen kan, maar er is geen simpele oplossing
Helaas geeft het onderzoek geen eenvoudig antwoord en zijn de feiten complex. Het begint al met de vraag: Wat versta je onder verduurzaming in de vleesveehouderij? Gaat dat over minder waterverbruik, minder broeikasgasemissie, meer biodiversiteit of beter dierenwelzijn? Zo zijn er nog veel meer doelen die je kunt nastreven om te verduurzamen. Vervolgens is het de vraag hoe je je bedrijf en je product zo kunt presenteren zodat de feiten begrepen worden en er een eerlijk verhaal verteld wordt. Dat is vanwege de complexiteit van het onderwerp een hele opgave. Er wordt vaak gezegd ‘We zouden een nieuw en beter keurmerk moeten hebben!’, maar ook ‘Hebben we niet nu al veel te veel keurmerken?’ En ‘Is het dan wel de moeite waard om initiatief tot verandering te nemen?’. Dat allemaal kun je je als ondernemer verzuchten.
Figuur 1.1 - Duurzaamheid als onderdeel van het goede geven. Bron: De Vries, J.W. (2016). Duurzaamheid: Ambacht voor het goede leven. Deel 1: Duurzaamheid en het goede leven. Velp: Hogeschool Van Hall Larenstein.
Duurzaamheid van verschillende kanten belicht
In dit onderdeel gaan we verschillende kanten van duurzaamheid en verduurzaming in de vleesveesector bespreken. Ten eerste gaan we wat dieper in op wat we onder de begrippen duurzaamheid en verduurzaming verstaan. Daarna gaan we ter illustratie dieper inzoomen op de bedrijfsstructuur en de duurzaamheids-issues per deelsector. Daarin kunnen we zien dat er per sector heel anders gedacht wordt over wat belangrijk is om te kunnen verduurzamen. Vervolgens gaan we de rol van de consument, van ketenpartijen en van de veehouder in de verduurzaming bespreken. We bespreken dat vanuit de sociaaleconomische kant en gaan dan dieper in op de vragen die beide groepen hebben. Omdat de vragen die beide groepen hebben erg verschillend zijn, gaan we als afsluiting in op de vraag wat een boer-burger dialoog zou kunnen bijdragen aan het verhelderen van de vraag hoe je als veehouder op een toekomstbestendige wijze zou kunnen bijdragen aan verduurzaming.