2.2 - Theorie
- Servicedesk Groenkennisnet.nl
- Nienke Schrijver-van Dijk (Deactivated)
Analytics
Loslaten
Loslaten betekent simpelweg dat je het niet langer vasthoudt. Je kunt het vergelijken met fysieke ballast vasthouden: het wordt steeds zwaarder en uiteindelijk is het bijna ondragelijk.
Je moet vertrouwen en/of de kracht hebben om los te laten en het wordt door veel overdragers als lastig ervaren. Dat is ook logisch als je bedenkt dat zij de afgelopen tientallen jaren met hard werken en toewijding hun bedrijf hebben opgebouwd. Hoe sneller je loslaat hoe sneller er ruimte komt voor nieuwe dingen. Ook voor sommige niet-opvolgers, die eigenlijk wel wilden opvolgen, is loslaten lastig.
Een overdrager die het bedrijf na de overdracht niet kan loslaten en de opvolger voor de voeten loopt, frustreert het uitzetten van een nieuwe strategie. Vroegtijdig nadenken over toekomstige vrije tijd is van belang voor de overdrager om zo niet in een zwart gat te vallen. Kan je als overdrager een nieuw levensdoel buiten het bedrijf vinden? Dat mag een maatschappelijk doel zijn, een hobby of oppassen op de kleinkinderen. De overdrager kan zich zo ook (deels) fysiek los maken van het bedrijf.
Loslaten betekent niet opgeven, maar accepteren dat het anders kan. Loslaten betekent tijdelijk de greep verliezen, maar door (langdurig) niet los te laten loop je het risico veel meer te verliezen. De opvolger moet daadwerkelijk het bedrijf overnemen en daarbij het stuur in handen krijgen. Soms is loslaten veel krachtiger dan verdedigen of vasthouden. Kortom, laat achter wat was, laat gaan wat moet, laat zijn wat er is.
Loslaten is minder lastig als er een goede opvolger is waar de overdrager vertrouwen in heeft. Vaak zie je dat een overdrager in eerste instantie een kloon van zichzelf zoekt en pas na een poos gaat nadenken over wat de wensen nu echt zijn.
Het loslaten door de overdrager zal lastiger zijn wanneer hij/zij financieel betrokken is bij de overdracht dan wel financieel afhankelijk zal zijn van de volgende generatie. Bij familiebedrijven zal de eigendomsoverdracht veelal (gedeeltelijk) gefinancierd zijn met eigen middelen van de overdrager.
Loslaten per fase
Bij de bedrijfsovername zijn vier fases te herkennen. Bij elke fase hoort een vorm van loslaten.
Verkenning. In deze fase is vaak nog geen sprake van echt loslaten, omdat er nog geen opvolger bekend is. De overdrager is wel gestart met nadenken over het proces.
Oriëntatie. In het geval van meerdere geïnteresseerde opvolgers kan loslaten een uitdaging zijn voor diegenen die wel op hadden willen volgen, maar dat uiteindelijk niet doen.
Definitieve bedrijfsoverdracht. Dit is het moment van het echte loslaten van de overdrager en niet-opvolgers.
Evaluatie/ Reflectie. Dit is samen terugkijken hoe succesvol het loslaten is geweest, maar geeft ook de mogelijkheid dat verder invulling te geven indien wenselijk.
Loslaten door de bedrijfsoverdrager/ staker
Metafoor “the monkey-trap”: Een aap ziet een banaan in een fles en raakt erdoor geobsedeerd. Hij wil die banaan hebben. Gretig graait hij met zijn hand in de fles en grijpt zijn buit. Als hij vervolgens merkt dat hij vastzit, raakt hij onrustiger en onrustiger. Hij zit in zijn eigen val, omdat hij persé niet wil loslaten. Hij raakt verstrikt in de eigen mind-frick. De vuist van de aap dient als metafoor voor onze vastzittende vooroordelen, negatieve overtuigingen en andere remmende gedachten en gevoelens over onszelf en over anderen. De banaan symboliseert de gedachten en gevoelens die hij koste wat kost blijft vasthouden. Hij zal niet eerder vrij zijn dan wanneer de dingen die hem in de greep houden, loslaat.
Betrokkenheid en afhankelijkheid van de overdrager
Bedrijfsovername is een complex proces met naast financiële, fiscale en juridische ook emotionele en sociale aspecten, waar loslaten er één van is. De betrokkenheid van de overdrager zal groter zal zijn in de situatie dat deze overdrager financieel betrokken is bij de overdracht naar een volgende generatie dan wel financieel afhankelijk zal zijn van de volgende generatie. Bij familiebedrijven zal de eigendomsoverdracht van het familiebedrijf veelal (gedeeltelijk) gefinancierd zijn met eigen middelen van de overdrager. De mate van financiële betrokkenheid en/of afhankelijkheid van de overdrager is bij veel familiebedrijven dan ook een belangrijke indicator voor de mate van zeggenschap en/of betrokkenheid van de overdrager.
Type overdragers
We onderscheiden vier verschillende overdragers. Om een verdeling te maken kijken we naar de (on)misbaarheid en de hoeveelheid macht. Onmisbaar met weinig macht, is de generaal. Onmisbaar met veel macht (dominantie), noemen we de monarch. Bij de twee misbare types onderscheiden we de bestuurder die weinig macht uitoefent en de ambassadeur die meer macht (betrokkenheid) uitoefent. In de tabel lees je meer informatie over de verschillende types.
| Onmisbaar |
| |
| De Generaal: vindt geen enkele opvolger goed genoeg Hoewel Generaals minder macht hebben dan monarchen, ervaren zij ook een vorm van onmisbaarheid voor het familiebedrijf. Een Generaal zal eerder uit het familiebedrijf vertrekken, maar zal na vertrek werken aan een terugkeer in het familiebedrijf. Een Generaal zal vaak geen enkele opvolger goed genoeg vinden voor het bedrijf en zal graag de leidinggevende positie weer in willen nemen na disfunctioneren dan wel falen van de opvolger.
| De Monarch: heeft moeite om afscheid te nemen van het bedrijf Deze groep overdragers heeft de meeste moeite om hun afscheid van het familiebedrijf te plannen. Deze overdrager identificeert zich, veelal als grondlegger, in hoge mate met het familiebedrijf, blijft enorm betrokken en wil diep in zijn hart het familiebedrijf helemaal nog niet verlaten. Het zijn veelal 'alleenheersers' die liever sterven in het harnas. Door het idee van onmisbaarheid en macht binnen het familiebedrijf vormt deze overdrager een serieuze bedreiging voor de overnemer en het familiebedrijf. |
|
Weinig macht |
| Veel macht | |
| De Bestuurder: kan het familiebedrijf goed loslaten na de overdracht De Bestuurder betreft de overdrager die na overdracht het familiebedrijf geheel los kan laten en zich vervolgens op (nieuwe) hobby’s en/of activiteiten richten die los staan van het familiebedrijf. Bij een Bestuurder bestaat het risico dat er te weinig tijd wordt genomen om kennis en/of ervaring over te dragen aan een volgende generatie. Bij deze vorm is het raadzaam de kinderen sneller bij het familiebedrijf te betrekken en werkzaam te laten zijn. Evenals bij de Ambassadeur komt deze vorm vooral voor bij familiebedrijven die al eerder met opvolging te maken hebben gehad. | De Ambassadeur: kiest na overdracht voor een adviserende rol Een Ambassadeur staat veel positiever tegenover de opvolging dan een Monarch of Generaal. Een Ambassadeur wil wel graag verbonden blijven aan het bedrijf maar dan wel het liefst in een adviserende rol, veelal op projectbasis en/of een specifieke taak. Deze vorm komt vooral voor bij familiebedrijven die al eerder met opvolging te maken hebben gehad.
|
|
| Misbaar |
| |