5 - Broeikasgassen

Broeikasgasemissies uit de landbouw worden doorgaans op twee manieren berekend:

• Landen aangesloten bij het UNFCCC Klimaatverdrag zijn verplicht om broeikasgasemissies binnen eigen landgrenzen te monitoren en per sector te rapporteren in een National Inventory Report (NIR) Onder voorbehoud van de voorschriften van de IPCC Guidelines.

• Industrie: monitoring van emissies die ontstaan bij de productie van levensmiddelen in de gehele keten, op basis van een levenscyclusanalyse (LCA) (voorschriften bv. ISO, PEFCR).

De twee methoden verschillen vooral in de afbakening van het systeem en gassen:

• NIR benadering: De meeste emissie uit de landbouw valt onder de NIR sector landbouw, en een kleiner deel valt onder de NIR sectoren energie, industrie en landgebruik. Op dit moment worden in deze KPI alleen CH₄, N₂O en CO₂ emissies die vallen binnen de NIR sector landbouw meegenomen. In de toekomst mogelijk ook emissies binnen de NIR sector landgebruik.

• LCA ketenbenadering: CH₄, N₂O en CO₂ emissies in de gehele productieketen, inclusief emissies op het landbouwbedrijf en in de keten. Meestal worden alleen emissies in de aanvoerketen en op het landbouwbedrijf meegenomen (‘cradle to farm gate’).

Emissies in de NIR benadering zijn dus onderdeel van de LCA ketenbenadering. Methoden en data voor berekening van emissies zijn grotendeels gelijk.

Bij een LCA benadering is de totale emissie de som van de CH4, N2O en CO2 emissies die plaatsvinden bij:

• Productie en transport van aanvoerbronnen (bv. aangekocht veevoer, kunstmest, energiedragers, vee, gewasbeschermingsmiddelen, machines)

• Pens- en darmfermentatie (CH4)

• Stal en mestopslag (CH4, N2O)

• Bemesten, weiden, gewasresten (N2O)

• Bekalken en aanwenden ureum (CO2)

• Verbruik van brandstoffen, incl. loonwerk (CO2)

• Opwekken van energie (CO2)

• Landgebruiksverandering (CO2)

• Koolstofvastlegging en emissie uit de bodem (CO2, N2O)

Bij een NIR benadering voor de NIR sector Landbouw is de totale emissie de som van de CH4, N2O en CO2 emissies die plaatsvinden bij:

• Pens- en darmfermentatie (CH4)

• Stal en mestopslag (CH4, N2O)

• Bemesten, weiden, gewasresten (N2O)

• Bekalken en aanwenden ureum (CO2)

• Indirecte N2O door NH3 en NO3

Het totale broeikaseffect van gassen wordt berekend door verschillende gassen uit te drukken in CO2-equivalenten, waarbij een weging wordt gebruikt voor de mate waarin elk gas bijdraagt aan het broeikaseffect: 1 kg CO2 per kg CO2, 27 kg CO2 per kg biogene CH4, 29,8 kg CO2 per kg fossiele CH4, en 273 kg CO2 per kg N2O (PEFCR, 2018a).

In de zuivelsector worden de ketenemissies (LCA) in de melkveehouderij uitgedrukt per kilogram geproduceerde meetmelk (‘functionele eenheid’). Naar de functionele eenheden waarin ketenemissies in de akkerbouw (op dit moment wordt de emissie uitgedrukt per ha) en NIR emissies het beste kunnen worden uitgedrukt, loopt nog onderzoek.

• In welke functionele eenheid/eenheden moeten broeikasgasemissies worden uitgedrukt, gegeven de doelen en gebruik in de praktijk?

• Uitgangspunt is om een hybride systeem toe te passen met zowel een LCA als NIR benadering. Het doel is om dit zo in te vullen dat het een goede sturing geeft op het verminderen van absolute emissies zowel wereldwijd als in Nederland, en tegelijkertijd geen risico geeft op afwenteling op andere duurzaamheidsthema’s.