Bruine rat

Ondanks de naam is de bruine kleur geen strikt kenmerk van de soort. De meeste in het wild levende bruine ratten hebben een grijsbruine rug. De buikzijde is lichter gekleurd.

In het wild komen kleurvariaties voor, zoals zwarte bruine ratten. De ratten die voordierproeven gebruikt worden en als huisdieren worden gehouden met al hun kleurvariaties, zijn ook bruine ratten.

De bruine rat heeft een stevige bouw, een vrij stompe snuit en zichtbare oren, die naar voren geklapt tot over de ogen reiken. De lichaamslengte van volwassen dieren is 22 tot 30 centimeter en de dikke, vrijwel kale staart is met een lengte van 17 tot 23 centimeter korter dan het lichaam. Het gewicht van een volwassen rat kan wel een halve kilo zijn.

De bruine rat is een cultuurvolger en is verbonden aan menselijke activiteit. De soort wordt door heel Nederland verspreid aangetroffen. De bruine rat leeft gewoonlijk op de begane grond, maar kan ook wel op hoger gelegen verdiepingen voorkomen. De rat komt zowel binnen als buiten veel voor. Het is de enige rattensoort die in riolen voorkomt en wordt daarom ook wel de rioolrat genoemd. De bruine rat kan uitstekend zwemmen, klimmen en graven. Voedsel wordt ook buiten het territorium gezocht, waardoor het leefgebied groter is dan het territorium. Hij is een alleseter met een duidelijke voorkeur voor het beste voedsel dat voorhanden is, zoals granen, knolgewassen, groenten, fruit, vlees , vis, biks en mengvoer. Per dag eet een volwassen bruine rat 15 tot 20 gram. De bruine rat heeft dagelijks water nodig en heeft een voorkeur voor waterrijke milieus. Schuil- en nestplaatsen worden dan ook gevonden in gegraven holen aan walkanten, in ruigten, bij stapels hout, in rioleringen e dergelijke. Op boerderijen worden deze vaak gevonden in maïskuilen, akkerranden, mestputten, opgeslagen materiaal en onder de vegetatie buiten.

De draagtijd van de bruine rat is 21-23 dagen, de nestgrootte 7-10 jongen. De zoogperiode bedraagt 4 weken en na 3 maanden zijn de bruine ratten geslachtsrijp.

Naast vraatschade aan voedsel, kan de bruine rat schade veroorzaken door het knaaggedrag en door het overbrengen van ziekten op mensen en dieren. Ook kunnen ze voedsel ongeschikt maken door erin te urineren en door er uitwerpselen in achter te laten. De uitwerpselen van een bruine rat zijn ongeveer 2 cm lang en 5 mm dik, bruin/grijs van kleur en stomp worstvormig.

Bij de bestrijding van de bruine rat is preventie het belangrijkste aspect. Dit kan door bouwkundige maatregelen waardoor ratten niet binnen kunnen komen en door hygiënische maatregelen waardoor er voor de ratten geen voer te vinden is. Daarnaast kunnen de ratten mechanisch (klemmen, vallen) en chemisch (giftig lokaas) worden bestreden. Chemische bestrijding mag alleen gedaan worden door mensen met een geldig Bewijs van bekwaamheid hiervoor.

• Dossier knaagdierbeheersing (Groen Kennisnet)