4. Gereduceerde grondbewerking

Klimaatrisico – droogte, wateroverlast, temperatuurstijging en ziekten & plagen

Ploegen kan op de lange termijn leiden tot bodemverdichting en een verslechterde bodemstructuur, omdat de manier van grondbewerking niet bevorderlijk is voor de bodembiodiversiteit. Als gevolg hiervan is het waterbergend vermogen van deze gronden beperkt, waardoor telers het risico lopen op problemen met wateroverlast en droogte. Bij gereduceerde grondbewerking wordt de bodem nauwelijks verdicht en zal de bodemstructuur op den duur verbeteren.

Definities

Bij gereduceerde grondbewerking wordt de grond minder diep en/of minder intensief bewerkt dan bij ploegen. De bekendste vorm van gereduceerde grondbewerking is niet-kerende grondbewerking (NKG). Hierbij wordt de grond ondiep bewerkt en eventueel dieper wordt de grond losgetrokken met woelpoten.

Potentiële voor- en nadelen

Voordelen (+)

Nadelen (-)

• Voorkomt verdichting

• Verbeterde bodemstructuur, mede door een herstelde bodembiodiversiteit

• Verbeterd draagvermogen
  Verbeterd waterbergend vermogen
  Verminderde brandstofconsumptie doordat er minder bewerkt wordt

• Verhoogde opslag van koolstof in de bodem

• Verminderde afbraak van organische stof in de bodem

• Aanpassingen in mechanisatie nodig

• Werkt het beste als de gewasrotatie breed groenbemesters worden gebruikt en de grond minimaal wordt bereden

• Eventuele verdichtingen zijn lastig op te heffen

Kosten

Niet-kerende grondbewerking (NKG) kan financieel efficiënter zijn, afhankelijk van de grondsoort en het feit of een bedrijf gangbaar of biologisch is. Op kleigrond levert NKG bij gangbare akkerbouw een kleine winst op van €13 per hectare. Voor biologische akkerbouw op klei pakt het echter minder gunstig uit: daar levert het €505 minder op per hectare. Op zandgrond zijn de resultaten wat duidelijker: zowel bij gangbare als biologische akkerbouw verdienen boeren iets minder, met €162 minder bij biologische akkerbouw en €53 minder bij gangbare akkerbouw. In de Veenkoloniën is het beeld weer positiever, met een winst van €130 per hectare.

Ervaring uit het veld

Een bedrijf gevestigd in de veenkoloniën:

“De gewasopbrengsten bij gereduceerde grondbewerking of niet-kerende grondbewerking blijven zeker niet achter ten opzichte van het traditionele ploegen. Het duurde echter wel enkele jaren voordat een effect merkbaar was. Het gereduceerde grondbewerkingssysteem heeft wel extra aandacht nodig om onkruiddruk te omzeilen. Het kan zijn dat voor een optimaal gereduceerd grondbewerkingssysteem aanpassingen gedaan moeten worden in de mechanisatie, bijvoorbeeld een schijveneg of een zaaimachine met schijfkouters.”

Aandachtspunten bij uitvoering

• De bodem heeft tijd nodig om te herstellen na diepe grondbewerking en zal in het begin meer stikstof nodig hebben. Dit kan leiden tot suboptimale prestaties.

• Extra stikstof kan worden aangevuld met stikstofbindende groenbemesters en vaste stalmest. Na de omschakeling is het belangrijk om vol te houden.

• Als de bodem na enkele jaren opnieuw wordt omgeploegd, moet de bodem opnieuw in balans worden gebracht en begin je weer van voren af aan.

Effectiviteit

Toepasbaarheid

Achtergrondinformatie

• https://www.crkls.nl/onderzoeken/kosten-en-baten-van-niet-kerende-grondbewerking/

• https://www.boerenbuitengebied.nl/