Hygiëniseren

Er zijn verschillende technieken om mest en digestaat te hygiëniseren. Dit kan op verschillende momenten in het mestbewerkingsproces en bij verschillende mestfracties plaatsvinden. Hygiënisatie van vloeibare mest en digestaat voor export gebeurt vaak met heet water in afgesloten tanks of olie in een dubbelwandige buis. In de mestverwerking wordt echter vaak de volumineuze vloeibare fractie regionaal gebruikt en de vaste organische fractie geëxporteerd. In veel gevallen zal daarom alleen de vaste fractie worden gehygiëniseerd. Dit kan op verschillende manieren.

Dikke fractie hygiëniseren
Zo kan hygiënisatie bijvoorbeeld bij (grootschalige) compostering plaatsvinden. In de praktijk is soms het belangrijkste doel van compostering juist de hygiënisatie. Bij anaerobe vergisting blijft de temperatuur meestal te laag om de mest voldoende te hygiëniseren. Digestaat kan gehygiëniseerd worden door het in de eindvergister of in een aparte tank verder te verhitten en een voldoende lange verblijftijd te garanderen. Bij zowel compostering als hygiënisatie via vergisting kan de eerder genoemde voorgeschreven 70ºC en 60 minuten niet behaald worden, maar kan toch voldoende hygiënisatie plaatsvinden. In dat geval dient de NVWA het proces te valideren.

Vaak worden dikke (vaste) mestfracties gehygiëniseerd door middel van een warmtevijzel. De vijzel kan verwarmd worden met behulp van hete olie of er kan hete stoom vanuit de vijzel in de mest worden geïnjecteerd. Daarnaast kunnen voor het hygiëniseren van de dikke fractie van digestaat stoomdrogers gebruikt worden. Met restwarmte van bijvoorbeeld een WKK kan hiermee gelijktijdig gedroogd en gehygiëniseerd worden.

Een andere methode die incidenteel op de dikke fractie van mest wordt toegepast is het toevoegen van ongebluste kalk. Hierdoor wordt de pH verhoogd tot 10-12 en stijgt de temperatuur tot circa 40^oC. Met name door de hoge pH vindt er hygiënisatie plaats. Ook zijn er mestverwerkers waar de dikke fractie verhit wordt door infraroodstralers. Dit is eveneens een veelvoorkomende techniek om dikke fracties te hygiëniseren.

Bij verhitting van dikke fracties ontstaan ammoniakemissies. Om deze emissies te beheersen dienen de processen in een afgesloten ruimte plaats te vinden welke is voorzien van luchtbehandeling.

Hygiënisatie mestkorrels
Bij de productie van mestkorrels vindt de hygiënisatie meestal direct na het persen van de korrels plaats. De korrels hebben dan door het drogen bij hoge temperatuur een kerntemperatuur van ongeveer 80°C. Door de korrels 1 uur in een geïsoleerd vat op temperatuur (>70°C) te houden, worden ze gehygiëniseerd.

Energieverbruik
Hygiënisatie is een kostbaar onderdeel van mestverwerking door de hoge energievraag. Om energie te besparen werken grootschalige mestverwerkers veelal met hygiënisatie bij lagere temperaturen van circa 50 – 60 graden in combinatie met langere verblijftijden. Door lagere temperaturen te gebruiken kan een groter deel van de warmtevraag voldaan worden met restwarmte. Op bedrijven die vergisting toepassen is veelal restwarmte aanwezig die vrijkomt bij de omzetting van gas naar elektriciteit in een WKK.

Regelgeving
Hygiënisatie van mest maakt het eenvoudiger om dierlijke mest internationaal te verhandelen. Gehygiëniseerde dierlijke mest mag verhandeld worden naar andere EU-lidstaten waarmee Nederland bilaterale afspraken over de handel in dierlijke mest heeft gemaakt (wederzijdse erkenning, zie ook interessante links). Om dierlijke mest of producten daaruit in alle EU-lidstaten te kunnen verhandelen, kan de producent de meststof met een CE-label verhandelen onder de nieuwe Europese Meststoffenverordening. Deze verordening staat het gebruik van alternatieve hygiënisatie methoden niet toe wat betekent dat hygiënisatie bij 70 graden gedurende 60 minuten verplicht is om de meststof met een CE-label te kunnen verhandelen.

De Buisonjé, F., Melse, R., Mosquera, J., & Verdoes, N. (2013). Inventarisatie emissies en geluidsoverlast van mestbewerkingsinstallaties en eventuele maatregelen. Lelystad: Wageningen UR Livestock Research. Opgehaald van https://edepot.wur.nl/276854

Regelink, I., Van Puffelen, J., Ehlert, P., & Schoumans, O. (2021). Evaluatie van verwerkingsinstallaties voor mest en co-vergiste mest. Wageningen: Wageningen Environmental Research, Rapport 3120. Opgehaald van https://edepot.wur.nl/554452

Stevens, R. (2015, oktober 31). Hygiëniseren mest is rond te rekenen. Melkvee100plus. Opgeroepen op juli 11, 2023, van https://melkvee100plus.nl/management/hygieniseren-mest-is-rond-te-rekenen/

Timmerman, M., W. Rulkens (2009). Korte inventarisatie naar het perspectief van het drogen van digestaat bij biogasinstallaties. Lelystad: Wageningen UR Livestock Research Rapport 289. Opgehaald van https://edepot.wur.nl/139172

Informatie over mest importeren en exporteren van RVO

Regelgeving over dierlijke bijproducten

Informatie over hygiëniseren van mest

Product en techniek informatie NUTRIMAN:
· ‘Technology for N&P recovery as solid manure and mineral concentrate from pig and cattle slurry by belt press sieve and reverse osmosis’
· 'Solid fraction from pig/cattle slurry using belt press sieve and pasteurization'

Quick scan van be- en verwerkingstechnieken voor dierlijke mest, waaronder hygiëniseren

Door de NVWA erkende bedrijven

Informatie en filmpje over de Bauer Bedding Unit (Aeroob trommel hygienisator)