Zonnebrand
- Tessa Jacobs
Analytics
Een toename van de gemiddelde temperatuur en als gevolg daarvan een grotere kans op extreme weersomstandigheden, zoals hitte, vergroot de kans op zonnebrandschade in de fruitteelt. Zonnebrandschade ontstaat als de temperatuur van de vrucht te hoog wordt. Dit hangt samen met de omgevingstemperatuur. Vaak worden temperaturen boven 30 oC als risicovol benoemd. Daarnaast speelt ook de directe instraling een rol. Schade komt voor op de delen van de vrucht die direct aan het zonlicht zijn blootgesteld. Zonnebrandschade op appels kent verschillende gradaties. Eerst ontkleurt een gedeelte van de vrucht. Zachte, bruine plekken ontstaan als de temperatuur van de vrucht oploopt tot 46-49 oC. Necrose (zwartverkleuring) vindt plaats rond een vruchttemperatuur van 52 oC [11]. De temperatuur in de vrucht wordt dus veel hoger dan de omgevingstemperatuur. Verbrande vruchten zijn niet verkoopbaar en vormen een risico op rot in de bewaring voor andere appels. Naast vruchtschade kan ook bladschade optreden. Met name appel is gevoelig voor zonnebrandschade, maar ook peren kunnen beschadigd worden.
De mate van zonnebrand is afhankelijk van een aantal factoren. Rasgevoeligheid speelt een rol bij zonnebrandschade. Gevoelige rassen zijn bijvoorbeeld Jonagold en Elstar, terwijl Topaz en Braeburn veel minder of zelfs geen symptomen vertonen. Naast het ras is de onderstam van invloed. De veelgebruikte onderstam M.9 geeft meer kans op schade dan bijvoorbeeld MM.106. Dit hangt samen met de bladmassa. Blad kan de vruchten bedekken, wat de kans op schade vermindert. M.9 heeft een lagere groeikracht. De oriëntatie van de rijen is eveneens bepalend: noord-zuid geplante rijen hadden meer schade dan oost-west geplante rijen [11].
Een belangrijke maatregel om zonnebrandschade tegen te gaan is verdamping. Lang gras in de grasstrook geeft meer verdamping dan kort gras. Het maakt ook verschil of er voldoende water in de grond beschikbaar is. Bomen met droogtestress verdampen minder dan bomen die in een voldoende vochtige bodem staan. Ook kan beregend worden tegen zonnebrandschade. Door het natmaken van het gewas, vindt er verdamping en koeling plaats. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is echter wel dat er voldoende water van geschikte kwaliteit aanwezig is. Beregeningsverboden door waterschappen en verzilting van grondwater vormen risico’s. Waterbeschikbaarheid is dus niet vanzelfsprekend in een periode van hitte in combinatie met droogte. Het is echter wel een waarschijnlijk scenario voor de toekomst.