Hoofdstuk 13: Evaluatie van het fokprogramma
- Tessa Jacobs
Na het ontwerpen en het uitvoeren van het fokprogramma is het essentieel om de resultaten te evalueren: hoe groot is de genetische respons op selectie? Als alles volgens plan is verlopen, weerspiegelt dit de voorspelde genetische respons. Echter, in sommige situaties zullen de voorspelde en gerealiseerde genetische respons verschillen. In dat geval is het essentieel om uit te zoeken hoe dit komt en aanpassingen te doen waar nodig. We hebben stap 7 uit de cyclus van het fokprogramma bereikt: de evaluatie van het fokprogramma. In dit hoofdstuk zullen we een aantal zaken bediscussiëren welke je in acht moet nemen om het succes vast te houden of te verbeteren in de volgende generatie. Een belangrijk onderdeel van de evaluatie is natuurlijk om te zien of de respons die je behaald hebt ongeveer gelijk is aan wat je hebt voorspeld. Als dit niet het geval is moet je uitzoeken waarom dit zo is. Is de kwaliteit van de stamboom- en fenotypen registratie goed? Zijn dieren die geselecteerd werden voor de fokkerij inderdaad gebruikt? Is de selectie omgeving een goede weergave van de omgeving waarin de nakomelingen moeten presteren? Met andere woorden: hebben we de juiste dieren geselecteerd? Zou het kunnen zijn dat de populatie een selectielimiet heeft bereikt? Een ander punt van de evaluatie is om te zoeken naar veranderingen waarop je geen invloed hebt gehad. Heeft de selectie om de eigenschappen in het fokdoel te verbeteren ook gezorgd voor een (ongewilde) respons op andere eigenschappen? Evaluatie van een fokprogramma houdt niet alleen in dat je de alleen fokkerij evalueert. Je moet ook verder kijken. Hebben er veranderingen plaatsgevonden in wetgeving of in marktsituatie, of zijn dit type veranderingen te verwachten in de toekomst? Wat doet je concurrent? Wat zou je doen om je marktaandeel te behouden/vergroten? Je ziet dat, ondanks dat je fokprogramma goed en soepel loopt, je nog steeds moeite moet doen om dat ook zo te behouden.
Naast de genetische vooruitgang moet het fokprogramma ook geëvalueerd worden op andere punten: in hoeverre is de genetische diversiteit behouden gebleven? Is de inteelttoename onder controle? Als dit niet het geval is, wat zou je kunnen veranderen om dat te verbeteren? De evaluatie van de genetische diversiteit is erg belangrijk in het evalueren van het fokprogramma. Zonder genetische diversiteit is er geen toekomst voor het fokprogramma en een afname in genetische diversiteit resulteert in inteelt depressie en de frequentie van genetische afwijkingen in de populatie. De evaluatie van het fokprogramma vanuit het oogpunt van genetische diversiteit wordt in het volgende hoofdstuk besproken (Hoofdstuk 14).