Geelblad - naaldblad - strepenziekte - tomatenmozaiekvirus

Vooral op het jongste blad is een duidelijk mozaïekbeeld waarneembaar. Mozaïek is een vorm van bontheid waarbij licht- en donkergekleurde delen scherp en meestal hoekig van elkaar gescheiden zijn.

Meestal veroorzaakt één van de stammen dit beeld. Gedeelten van het blad of soms zelfs het gehele blad zijn geel en soms ook wit.

Naast een mozaïekbeeld kunnen ook bladmisvormingen optreden. Dit kan zijn in de vorm van naaldblad en hierbij is het blad smal gevormd. Aangetaste planten blijven in groei achter. Vroegtijdig geïnfecteerde planten vertonen een slechte wortelontwikkeling.

Op de bladeren en stengels kan ook necrose voorkomen. Hierbij is het plantenweefsel plaatselijk afgestorven hetgeen gekenmerkt wordt door bruin- of zwartverkleuring.

Kenmerk van tomatenmozaïekvirus is dat de blaadjes meestal een vlakke stand blijven behouden en niet geheel omkrullen.

Op de vrucht kunnen verschillende symptomen voorkomen. Al dan niet ingezonken vlekken met een necrotische rand, bobbels en soms gele vlekken. In de vruchten ontstaat bruin, soms witachtig, kurkachtig weefsel. De opbrengstvermindering blijft doorgaans beneden de 15%. In uitzonderlijke gevallen kan dit oplopen tot 40% of meer, wanneer er sprake is van gemengde infecties met andere virussen.

Een aantal stammen van tomatenmozaïekvirus kunnen verschillende schadebeelden bij tomaat oproepen. De ziekteverschijnselen zijn daarnaast afhankelijk van o.a. de leeftijd van de plant, het tijdstip van infectie en de temperatuur.

De meest geteelde cultivars zijn tegenwoordig resistent tegen het tomatenmozaïekvirus. In een enkel geval wil het nog wel eens voorkomen in een wild type.

Het tomatenmozaïekvirus is zeer besmettelijk en wordt mechanisch, dit wil zeggen met de handen, via kleding en gereedschappen zoals mesjes en schaartjes, heel gemakkelijk door plantensap overgebracht.

Bij teelthandelingen als dieven, indraaien en het plukken van de vruchten is het virus overdraagbaar.

Via besmet zaad, grond en water kan ook verspreiding plaatsvinden. Zaad, afkomstig van zieke vruchten zal weer nieuwe zieke planten opleveren en de ziekte verder verspreiden en uitbreiden.

De nadelige invloeden op de productie zijn in het algemeen kort na de infectie het grootst. Later kan het weer tot normale opbrengsten komen.

Voorkomen en beheersen van een aantasting kan tijdens de teelt door:

•  Altijd `ziektevrij' gietwater te gebruiken.

• Te werken met magere melk tijdens de gewasverzorging. Handen en mes na elke plant dopen in onverdunde magere melkpoeder (min. 3,5% eiwit) of in een oplossing van 100 gram magere melkpoeder (35% eiwit) per liter water. De melk dient regelmatig ververst te worden.

• Stop aangetaste planten en nog een paar planten in de werkrichting ter plekke in een plastic zak en verwijder deze direct vanaf het bedrijf.

• Voor bedrijfshygiëne stringent door.

Bij de teeltwisseling is het aan te bevelen om:

• Het gewas en overige plantaardige resten incl. onkruiden direct in een container af te voeren.

• De binnenkant van de kas met een krachtige straal water af te spuiten.

• Het teeltmedium bij hergebruik te stomen of bij aantasting nieuw substraat te nemen.

• De druppelleidingen na de teelt gedurende 24 uur vol te zetten met een oplossing van 7 liter salpeterzuur 38% per 100 liter water (pH 1).

Bij de opkweek van nieuwe planten:

• De nieuwe teelt te starten met rassen die resistent zijn tegen tomatenmozaïekvirus.

• Het zaad van niet-resistente rassen gedurende twee uur te ontsmetten met een 10%-oplossing van trinatriumfosfaat, daarna met schoon water afspoelen en laten drogen.

• Niet resistente rassen in het kiemplantenstadium te infecteren met een milde stam van het tomatenmozaïekvirus.