3.20 Kernpunten bij het bepalen van het fokdoel

De uitdagingen voor de fokkerij hebben een grote invloed op het fokdoel. Deze uitdagingen worden bepaald door de behoeften en prioriteiten van diereigenaren, de consumenten van het uiteindelijk dierlijke product, de voedselindustrie en in toenemende mate het bredere publiek of de samenleving. Het vinden van een goede balans tussen deze verschillende behoeftes is een continue proces. Er moet rekening worden gehouden met toekomstige omstandigheden en er wordt gevraagd om een zorgvuldige planning, beide zijn nodig om effectieve fokprogramma's mogelijk te maken.

Een fokdoel kan gezien worden als een selectie van kenmerken die in de populatie verbeterd mogen worden, inclusief de nadruk die op elk specifiek kenmerk gelegd wordt. Het geeft de richting van het fokdoel aan. De meeste fokdoelen worden pas bereikt na een aantal generaties van selectie. Dit vraagt dan ook vasthoudendheid van de betrokken fokkers.

In kleine populatie moeten bijna alle mannelijke en vrouwelijke dieren nakomelingen produceren. Selectie op fokdoelkenmerken is bijna niet mogelijk in deze kleine populaties.

In fokprogramma's voor dieren spelen verschillende kenmerken een belangrijke rol naast het selectief fokken op de voor de hand liggende fokdoelkenmerken. Onder deze voor de hand liggende kenmerken kun je denken aan: gezondheid en welzijn van de dieren, de aanpassing van dieren om voedsel van lagere kwaliteit te eten en het kunnen produceren en voortplanten in extreme klimatologische omstandigheden.

Het kiezen van het meest geschikte ras in een bepaalde omgeving of productie systeem zal de eerste stap moeten zijn in een fokprogramma. Het is belangrijk dat het gekozen ras zich kan aanpassen aan de omgeving en kan produceren in het productiesysteem. Als dit niet het geval is, zal de gezondheid en de vruchtbaarheid van de dieren teruglopen, resulterend in een lagere overlevingskans.

Tegenwoordig zijn commerciële fokprogramma's voor melkvee, varkens en kippen zeer geavanceerd en kennen ze complexe fokdoelen, waarbij veel aandacht wordt besteed aan een gebalanceerde genetische vooruitgang. Andere diersoorten hebben vaak minder uitgebreide fokprogramma’s en kennen een beperkt aantal fokdoelkenmerken. Fokdoelkenmerken zijn erfelijke kenmerken, die gemakkelijk en nauwkeurig gemeten kunnen worden.

Om individuele selectie kandidaten te kunnen ranken op basis van fokdoel kenmerken, is het noodzakelijk om alle waarden te combineren in één selectie kengetal. De waarde van dit kengetal kan worden berekend door voor elk kenmerk de fokwaarde te vermenigvuldigen met de wegingsfactor op basis van de waarde van het kenmerk in het fokdoel. De waarde kan worden gebaseerd op de relatieve economische waarde van het kenmerk.