7.4.5.1 Geslachtsbepaling van eendagskuikens bij witte leghennen (2024)

Bij de commerciële leghennen met witte eieren vertonen alle commerciële vrouwelijke eendagskuikens een snelle bevedering en vertonen alle commerciële mannelijke eendagskuikens een langzame bevedering. Wat betekent het, snelle of langzame bevedering? Bij snel gevederde eendagskuikens zijn de primaire vleugelveren dikker en langer dan de verborgen veren, bij langzaam gevederde eendagskuikens zijn de primaire en de verborgen veren qua lengte en dikte vergelijkbaar.

Het snelle of langzame bevederingsgenotype wordt bepaald door het K-gen (het veer ontwikkelings gen). Er zijn vier bekende allelen op de K-locus, in de volgende volgorde van dominantie: Kn > Ks > K > k+. Het K-gen bevindt zich op het Z-chromosoom (vrouwelijke kippen zijn ZW, mannelijke kippen zijn ZZ) en kan worden gebruikt om de snelle en langzaam gevederde fenotypes te produceren die onderscheid maken tussen mannelijke en vrouwelijke eendagskuikens. Door gecontroleerde paring en selectie is het K-gen in de witte legkippen (de leghorns) gebracht.

Wanneer bij een kruising snel gevederde k+k+ hanen worden gepaard met langzaam gevederde K hennen, kan het geslacht van hun nakomelingen gemakkelijk worden herkend op de dag van het uitkomen van het ei: wat resulteert in snel gevederde vrouwelijke kuikens k+ en langzaam gevederde mannelijke kuikens Kk+. Dit verschil in bevedering ontstaat doordat vrouwelijke vogels één enkel Z-chromosoom (geslachtschromosoom) hebben, terwijl mannelijke vogels twee Z-chromosomen hebben.

Omdat de bevederingsstatus van de ouderdieren van cruciaal belang is voor het seksen van de veren bij commerciële eendagskuikens, wordt geadviseerd om wel te controleren op eventuele geslachtsfouten die erdoor zijn geglipt bij de broederijen. Eén enkele geslachtsfout in de ouderdieren kan een veelheid aan nakomelingen opleveren waarin het sexen op basis van het veerpatroon niet langer met succes kan worden toegepast. Vooral mannelijke ouderdieren kunnen hierbij een grote impact hebben, omdat ze met zoveel hennen paren. Bij de witte ouderdierenkoppels kunnen de geslachtsfouten gemakkelijk worden geïdentificeerd aan de hand van de status van hun kam: alle Leghorns-mannetjes hebben duidelijk aanwezige kammen en moeten worden verwijderd, dit geldt ook voor de ouderdieren.

Open

In het eerste plaatje zie je de snelle bevedering. De primaire veren zijn dikker en langer dan de verborgen veren. In het tweede zijn ze even lang en in het derde zijn de primaire veren het kortst. In het eerste geval is het een hennetje, in het tweede en derde geval een haantje.