5.11.3 Het maternale effect

Speciaal geval van een gemeenschappelijke omgeving: het maternale effect

Het maternale effect kan gezien worden als een speciaal geval van het gemeenschappelijke omgeving. Het is het effect van de omgeving dat door de moeder wordt bepaald. Het begint al voor de geboorte en het gaat door zo lang de moeder invloed heeft op de ontwikkeling van de nakomelingen. In het geval van meerdere nakomelingen tegelijk zoals bij een nest honden kan het maternale effect een belangrijk onderdeel zijn van het gemeenschappelijke omgevings effect. Maar ook dieren die niet op hetzelfde moment worden geboren, worden in hun ontwikkeling beïnvloed door de moeder. Als de moeder meerdere nakomelingen heeft, maar die niet op hetzelfde moment gekregen heeft, is het mogelijk om het effect van de specifieke maternale omgeving dat alle nakomelingen van die moeder ondergaan, te schatten. Bijvoorbeeld de grootte van de baarmoeder, of het temperament van de moeder, resulteren in een bepaald type maternale zorg.

Open

Het lastige is dat het maternale effect een omgevingscomponent heeft, maar ook een genetische component! Het hangt af van de genen van de moeder wat voor omgeving ze kan creëren voor de nakomelingen in de baarmoeder. Het hangt ook af van de omvang van het geboortekanaal, van de hoeveelheid melkproductie en de kwaliteit van de melk. Dus het maternale effect is in feite een omgevingseffect voor de nakomelingen, maar dat omgevingseffect wordt bepaald door de erfelijke aanleg van de moeder. 

Let op dat dit maternale effect een deel is van het fokdoel bij een aantal diersoorten. Uiteindelijk kan het erg belangrijk zijn in de dierhouderij om goede moederdieren te hebben. Maternale effecten zijn opgenomen in de fokdoelen van bijvoorbeeld melkkoeien (geboortegemak), vleeskoeien en schapen (geboortegemak en maternale zorg), varkens en konijnen (de moeders zijn een belangrijke component in het aantal en de kwaliteit van de nakomelingen).